Spelen in de Middeleeuwen

Gespeeld is er overal en altijd. In de Middeleeuwen behoorden spelletjes zoals dobbelen, schaken, dammen, het molenspel, triktrak en, later, het kaartspel tot het tijdverdrijf van adel en burgerij. Schaken en dobbelen werden eerst afgekeurd door de geestelijkheid, die er niets dan ledigheid en duivels vertier in zag. Later werd het schaken oogluikend toegestaan en konden alle genoemde spelen zelfs gebruikt gaan worden voor didactische en moraliserende doeleinden. Vooral het schaakspel leende zich voor allegorische interpretaties. Spelen vervulden een grote rol in het gezelschapsleven. Voor de bestudering van middeleeuwse (bord-)spelen hebben we de beschikking over bewaard gebleven speelmateriaal, teksten die de regels van de spelen behandelen, beschrijvingen van spelen en teksten die het spel allegorisch interpreteren. In Spelen in de Middeleeuwen wordt een beeld geschetst van de geschiedenis van de spelen en hun spelregels, de sociale rol van het spel en de veranderende waardering die men aan het spel hechtte.    

Inhoud: MARCO MOSTERT, Het spelelement in de middeleeuwse beschaving   A.P. ORBÁN, 'Ieder spel is ijdelheid': Enkele visies op het 'spel' in de oudchristelijke en middeleeuwse Latijnse literatuur   ANNEMARIEKE WILLEMSEN, De materiële cultuur van het spel   JOHANN-CHRISTIAN KLAMT/LIA COUWENBERG, De moraal van het schaakspel versus het dobbelen: bekende en minder bekende voorstellingen opnieuw bekeken   ARIE VAN DER STOEP, Middeleeuws damspel, volgens de oude en volgens een nieuwe versie   REMKE KRUK, Is schaken wel een spel voor heren? Over het schaakspel in de middeleeuws Arabische cultuur   WOJCIECH IWÁNCZAK, Het schaakspel in middeleeuws Bohemen   RENÉ STUIP, Een les voor de koning   BART BESAMUSCA, 'In dien hoec gemat': gemengd schaken in de Middelnederlandse verhalende literatuur   MARCO MOSTERT, Kansspelen in laatmiddeleeuws Italië   Lijst van auteurs

'Toch komt de speelse leek wel aan zijn trekken, want de auteurs hebben heel wat mooie, minder bekende (schaak)verhalen in de middeleeuwse literatuur opgedolven.' Jan Joost Lindner in: de Volkskrant, 24 -08-2001

'De redacteurs laten in het voorwoord al weten dat "de vraag naar de luciditeit van de westerse Middeleeuwen slechts ten dele beantwoord wordt. De bijdragen houden zich immers slechts met een beperkt aantal spelen bezig, namelijk bordspelen, dobbelen enkaarten." Toch kan de bundel, mede vanwege de (...) variatie aan onderwerpen en omdat elke bijdrage afgesloten wordt met een literatuurlijst, uitstekend dienen als eerste oriëntatie op dit onderwerp. De meer algemeen geïnteresseerde lezer kan genieten van soms onverwachte invalshoeken en soms bijzonder onderhoudende schrijfkunst." Drs. Joke Batink in: Recensiebank historischhuis.nl

Verder gesignaleerd in: International Medieval Bibliography (2003) 1; Spiegel Historiael 37 (2002) 3/4, p. 165; Volkskunde 102 (2001) 4, p. 334-335; De Schaakkoerier 57 (feb. 2002), p. 12-13; Westerheem 5 (2001) 5, p. 225; De Gelderlander, 04-07-2001; Kleio 42 (2001) 5, p. 34; Cd-rom Leesidee 2000-2005.