Zowel wetenschappers als leken worden geboeid door de 'vreemdheid' van de middeleeuwse cultuur. Tegelijk vormt deze vreemdheid een struikelblok voor wie middeleeuwse culturele uitingen wil begrijpen. Sterker nog: ook wanneer we een middeleeuwse tekst of middeleeuws beeld direct menen te begrijpen, is de kans groot dat we ons vergissen in de betekenis ervan. Een belangrijke reden daarvoor is, dat over elementaire categorieën van het bestaan als het bovennatuurlijke, de natuur en de mens, die het individuele beeld van de wereld en onze plaats erin bepalen, tegenwoordig anders wordt gedacht. De middeleeuwse ideeënwereld, 1000-1300 biedt een bespreking van centrale thema's uit het middeleeuws referentiekader. Samen vormen ze een ideële of mentale context van veel andere uitingen van middeleeuwse cultuur. De thema's zijn zo gekozen dat ze het hele middeleeuwse universum bestrijken. De bundel is ontworpen als tekstboek bij de gelijknamige cursus van de Open universiteit. Aan dit boek werkte een keur van Nederlandse en Belgische mediaevisten mee: historici, filosofen, neerlandici, een godsdiensthistoricus en een kunsthistoricus.
Inhoud: MANUEL STOFFERS, Introductie MARCO MOSTERT, Bronnen en tradities ARJO VANDERJAGT, Categorieën van het denken BURCHT PRANGER, God PETER VAN DER EERDEN, Engelen en demonen ARJO VANDERJAGT, Bouw en ordening van aarde en heelal: geografie, fysica, kosmologie JOZEF JANSSENS, De natuurlijke omgeving JOS DECORTE, Naar Zijn beeld en gelijkenis: de ziel RIA JANSEN-SIEBEN, Het menselijk lichaam en de geneeskunde MARCO MOSTERT, De samenleving MARCO MOSTERT, Het verloop van de geschiedenis PAUL WACKERS, Opvattingen over taal en taalgebruik ANTON VAN RUN, Over functies en waardering van het beeld
'Unter den in letzter Zeit erschienen Einführungen in die Mentalität des Mittelalters zeichnet sich die vorliegende durch eigenständige Gestaltung des Stoffes und interessante Darlegung aus. (...) Auch für die Fachmediävisten (...) als Einführung nützlich und anregend; eine Überzetzung in eine Sprache mit breiterer Rezeption wäre zu empfehlen. (...) Hervorzuheben ist, daß die zahlreichen Abbildungen nicht, wie so oft, nur Buchschmuck darstellen, sondern vielfach mit einer längeren, substantiellen Erklärung versehen wurden.' Peter Dinzelbacher, in: Mediaevistik 15 (2002).