De bril van Tachtig

Het beeld van de 19e-eeuwse Nederlandse dichtkunst.
 

Neerlandici zijn het erover eens dat het beeld van de negentiende-eeuwse literatuur is bepaald door de Beweging van Tachtig. In De bril van Tachtig wordt voor het eerst systematisch onderzocht of en hoe Willem Kloos en Albert Verwey de geschiedenis van met name de negentiende-eeuwse dichtkunst naar hun hand hebben gezet. Dat hun oordelen effectiever waren dan die van hun voorgangers komt vooral door hun eigenzinnige en pregnante wijze van formuleren. In twintigste-eeuwse literatuuroverzichten (van Prinsen tot Anbeek) gaat Bilderdijks poëzie nog altijd gehuld in het 'harnas der rhetoriek', kleeft aan Beets het stigma van de opportunistische 'domineesdichter' en leeft Potgieter voort als 'schoonheidsapostel' tegen wil en dank. Een literatuurhistoricus die wil breken met de visie van Tachtig dient dan ook nota te nemen van de hardnekkigheid van dit geschiedbeeld. Kijken zonder deze bril is geen sinecure, omdat een groot deel van de negentiende-eeuwse poëzie verdwenen is in mist en nevelen.