In de politiek wordt veel gesproken over 'sociale cohesie' en de noodzaak deze te versterken. Het idee hierachter is: vroeger leefde men in herkenbare buurten en saamhorige dorpen waar het nog gezellig was en mensen iets voor elkaar over hadden. Over welk verleden men spreekt, is echter niet zo duidelijk. In dit themanummer van Holland worden groepen mensen gepresenteerd die als gevolg van migratie of van conflicten met buitenstaanders uitgedaagd werden gezamenlijk actie te ondernemen of in ieder geval nieuwe vormen van samenleven te vinden. Dat die gemeenschap conflictrijk, opgelegd of vol ontbering was, moest op de koop toe worden genomen.

Inhoud: DIRK DAMSMA, Inleiding   P.C.M. HOPPENBROUWERS, Meentocht, maagschap en partij. Stedelijk oproer in laatmiddeleeuws Holland   KEES WALLE, 'Dewijle zo veel hooffden ende sinnen zijn'. De inburgering van Zuid-Nederlandse migranten in vroeg-17de-eeuws Leiden   ARJAN NOBEL, 'De last van veel ontberen'. Institutieopbouw en gemeenschapsvorming in een nieuw Hollands dorp   JEOFFREY VAN WOENSEL, 'Hier werd een toekomst geboren, bouwt voort'. Gemeenschapsvorming in de Wieringermeer, 1932-1955   JOKE VERDOOLD, (Polder-)model Ambonwijk. Molukkers in Moordrecht   CHRIS QUISPEL, 'Het model van de stad van de toekomst'. De geschiedenis van de Bijlmermeer, van probleemgebied tot normale woonwijk   ARCHIEVENMAN, De Pilgrim Archives te Leiden   CARIN GAEMERS, Het bewaren waard?   CINDY VAN WEELE, Migratie en integratie in de Oudheid en de Gouden Eeuw. Een gesprek met Fik Meijer en Erika Kuijpers   Boekbesprekingen