Eeuwenlang was in de Nederlanden een bestuurlijke verdeling in heerlijkheden een gangbare structuur. Maar wat was nu eigenlijk precies een heerlijkheid? Wie waren de bezitters en welke rechten konden aan het bezit ervan worden ontleend? Welke verhouding bestond er tussen de heer en de inwoners van een heerlijkheid? Steden vergrootten hun invloed op de omgeving door heerlijkheden te kopen. Hoe reageerden de dorpsbesturen daarop? Vragen die in de verschillende bijdragen uitvoerig aan bod komen. Daarnaast bevat deze bundel een geheel nieuw archiefoverzicht en een nieuwe kaart van alle heerlijkheden in het Graafschap Holland (1795).

Inhoud: FRANS WILLEM LANTINK, Inleiding   ARJAN NOBEL, Heerlijkheden in Holland. Een verkenning van een West-Nederlands bestuursmodel   JACO ZUIJDERDUIJN, Twaalf ambachten, dertien ongelukken? Plattelandsrechtbanken en de Hollandse economie en samenleving   JAAP TEMMINCK, Haarlem en zijn heerlijkheden   ADA PEELE, Pruisisch gezag in de Hollandse heerlijkheid Hooge en Lage Zwaluwe   YVONNE BOS-ROPS/HERMAN OOST, Hollandse heerlijkheden en hun archieven   Over de auteurs

'L’intérêt du recours aux archives pour beaucoup de sujets divers est au sein de ce volume, issu du symposium tenu à Haarlem le  16.12.2013 au Noord-Hollands Archief. Les seigneuries existant en Hollande avant 1798 n’avaient pas, jusqu’ici, été l’objet d’un relevé  systématique. OEuvre de Rombert Stapel en collaboration avec l’Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) d’Amsterdam; la carte de toutes celles qui s’y trouvaient est annexée à l’ouvrage. Ce travail minutieux et exceptionnel, qui est un exemple à suivre, est  l’expression la plus aboutie du sujet à ce jour. Il a été particulièrement difficile de replacer sur les cartes de 1795 les parcelles évoquées dans les archives en matérialisant les superficies. [...] Cet essai réussi de cartographie ancienne montre comment les familles sont  intimement liées à leurs fiefs au point d’en prendre le nom tout en gardant leurs propres armoiries. Ceci doit être toujours présent à l’esprit lorsqu’on étudie les armoriaux. Une telle recherche élargit aussi leur portée dans le temps et dans l’espace.' Chr. van den Bergen-Pantens in: Bulletin Codicologique 1 (2018) p. 45; 'De samenhang van lokale overheden in de vroegmoderne Nederlanden is nog altijd moeilijk te doorgronden. Er bestaat nog geen overzichtswerk van de staatkundige lappendeken van heerlijkheden en ambachten, die vaak werden verkocht, gesplitst, samengevoegd of van naam veranderden. Daarnaast zijn de bronnen over het onderwerp over meer dan dertig archiefinstanties verspreid. Deze problematiek kwam aan het licht tijdens het symposium Heerlijkheden in Holland (Haarlem, 16 december 2013) en werd in een gelijknamige bundel uitgewerkt door historici en archivarissen. Het resultaat is zowel een inleiding in het onderwerp, als een beredeneerd archiefoverzicht. [...] Naast historici van de vroegmoderne geschiedenis van Holland, zullen ook heemkundigen deze compacte bundel kunnen waarderen. Het originele archiefonderzoek, verrijkt met afbeeldingen, is op zich al interessant. Maar de grote meerwaarde van het compacte boek is dat het kan dienen als wegwijzer voor verder onderzoek. Hopelijk zijn de overzichtskaart (die in kleur is afgedrukt), alsmede de lijst met archieven van alle bekende Hollandse heerlijkheden, behulpzaam bij de totstandkoming van het "grote overzichtswerk" over het vroegmoderne bestuur in de Nederlanden.' Tom Duurland op: www.historischhuis.nl, 11-10-2017.