In dit themanummer van het Historisch Tijdschrift Holland staat de relatie tussen kerk en samenleving centraal. De recente verschuiving van het wetenschappelijke aandachtsveld van histoire de l’église naar histoire religieuse heeft geleid tot een nieuw uitgangspunt: het gelovig beleven. Hoe leven en handelen gelovigen, en wat voor neerslag heeft dat op de vorming van kerk en theologie? De verschillende auteurs van dit nummer bieden een veelzijdige blik op dit thema. Een confrontatie van de traditionele institutionele kerkgeschiedenis met de lokale religieuze ontwikkelingen in laat-middeleeuws Holland draagt hieraan bij, alsook de belichting van uitoefening van godsdienstig leiderschap door het vastleggen van devotionele praktijken in achttiende-eeuwse kerkboeken voor gewone gelovigen. Naast de invoering van het Christendom in Holland en de geschiedenis van de Reformatie wordt bovendien aandacht besteed aan het gelovig beleven van een niet-Christelijke godsdienst in Holland: de islam.

Inhoud:   Inleiding   M. MOSTERT, De kerstening van Holland (zevende tot twaalfde eeuw). Een bijdrage aan de middeleeuwse religieuze geschiedenis   G. VERHOEVEN, Kerkelijke feestdagen in de late middeleeuwen. Utrechtse en Delftse kalenders   P.J. MARGRY, Processie versus stille omgang. Het probleem van de openbare godsdienstoefening buiten gebouwen en besloten plaatsen in Holland   M.R. WIELEMA, 'De gehele Schrift voor de gemene man': de gereformeerde beweging der Hebreeën in Leiden (1684-1693)   TH. CLEMENS, Katholieke vroomheid en het schisma van 1723   F.A. VAN LIEBURG, Een opwekking onder gereformeerde meisjes in Oud-Beijerland in 1802   N. LANDMAN, De vestiging en geschiedenis van de islam in de drie grote Hollandse steden