De verbroken betovering

Mentaliteit en cultuur in preïndustrieel Europa.
 

Deze derde en geheel herziene druk van De verbroken betovering verschijnt op een moment dat het veld dat het boek bestrijkt, de mentaliteits- of sociaal-culturele geschiedenis van preïndustrieel Europa, rijker bloeit dan ooit. Giovanni en zijn minnares Lusanna, Bertrande met haar onoprechte Martin: zij hebben gezelschap gekregen van de onvermoeibare moppentapper Van Overbeke en twee jongens genaamd Evert, de een aanleiding tot het oprichten van een tuchthuis, de ander ontvanger van een goddelijke boodschap. De afgelopen tien jaar is de omvang van de verhalen toegenomen en is de bestudering van de minder spectaculaire aspecten van het dagelijks leven geïntensiveerd. Dit boek biedt een synthese van de (sinds de eerste druk sterk toegenomen) historische literatuur, maar beperkt zich niet tot het zonder meer navertellen van gegevens. Het reikt een interpretatiekader aan. Thema's als volkscultuur en gezinsleven of de bejegening van misdadigers en krankzinnigen worden met elkaar in verband gebracht. Daarnaast komen de verbindingslijnen aan bod tussen mentale veranderingen en andere maatschappelijke ontwikkelingen als verstedelijking, staatsvorming en economische groei. Uiteraard zijn oudere beelden en opvattingen waar nodig herzien. Nieuw is een hoofdstuk over de geschiedenis van de sexualiteit. De verbroken betovering strekt zich uit tot mentaliteitsveranderingen in West-Europa als geheel, van de feodale tijd tot aan het begin van de industriële revolutie. Het zijn met name twee lange-termijn ontwikkelingen die de rode draad vormen: privatisering, de geleidelijke overgang van levensaspecten en menselijke behandelingen van een openbare naar een besloten sfeer, en de onttovering van het wereldbeeld, het op de achtergrond raken van magische voorstellingen en de opkomst van een meer onpersoonlijke visie op de kosmos en de menselijke samenleving.