Bezweegen Broederschap

Het Memoriaal van Eduard Simonsz Toens beschrijft de belangrijkste gebeurtenissen die tussen 1735 en 1749 plaatsvonden in de conservatieve doopsgezinde gemeenschap van Dantziger Oude Vlamingen te Haarlem. Het laat zien hoe de menniste leer en tucht in stand werden gehouden dankzij ban en mijding en beschrijft de democratische besluitvorming die altijd stilzwijgend werd bekrachtigd, 'aldus bezweegen'. Ook besteedt Toens veel aandacht aan de intensieve contacten met de Poolse broeders en zusters die hier een vak kwamen leren of een huwelijkspartner zochten. Langzaam echter naderde de Verlichting. Tegen de stroom van de tijd in probeerde de menniste minderheid haar eigen religieuze en culturele identiteit overeind te houden. Dit bijzondere egodocument, voorzien van een uitvoerige inleiding over de historische achtergronden, geeft voor het eerst in de Nederlandse geschiedenis aan deze lang verzwegen en Bezweegen Broederschap, 'de stillen in den lande', een authentieke stem.