Douwe Gorter (1811-1876)

Eduard Visser publiceerde in 2017 een biografie over de doperse dominee en schrijver Simon Gorter (1838-1871): God, het woord en de tering. Simon was de oudste zoon van Douwe Gorter, doopsgezind dominee in Stavoren en Warns en daarna Balk in het Friese land. Herman Gorter (1864-1927), de bekende sociaal-democraat en dichter, was een zoon van Simon en dus kleinzoon van Douwe. In het onderzoek voor de biografie van Simon verzamelde Visser nogal wat materiaal over zijn vader Douwe. Hij besloot daarom ook een biografie van Douwe Gorter te schrijven, aanvankelijk vooral omdat hij geïntrigeerd was door het feit dat hij als student met een verhandeling over de Griekse filosoof, schrijver en wetenschapper Plato in 1832 de gouden medaille won in een prijsvraag van de Universiteit van Utrecht. Daarna ontwikkelde hij zich tot een strijdbare vertegenwoordiger en – niet alleen in eigen kring – bekende spreekbuis van het doperse geloofsgoed zoals dit voor hem leefde. Van Simon zijn 61 brieven aan zijn vader Douwe (en moeder Trijntje) bewaard gebleven, van Douwe aan Simon maar enkele. Douwes correspondentie met collega Pieter Cool getiteld ‘Vier brieven over de vraag: Wat moeten wij als Doopsgezinden doen in den strijd tegen Rome?’ verscheen in 1854 in het door hemzelf geredigeerde jaarboek Godsdienstige lectuur voor Doopsgezinden en een jaar later in een zelfstandige uitgave. Douwes vader, Simon sr., was dopers predikant in het Groningse Zijldijk en ook in het aangrenzende dorp Oosternieland. We zien hier dat de Gorters een echte noordelijke predikantenfamilie waren. Ze hebben allen gestreden voor hun dopers geloof, Herman voor het nieuwe geloof van de sociaal-democratie. Het was geen gemakkelijk leven, de strijd vergde de nodige offers. Toch koos de nieuwe generatie er telkens weer voor.

'[...] Dat maakt dat zijn boek met recht een historische biografie is met veel informatie over Douwes familielijnen, schoolprestaties, medestudiegenoten, inclusief de vele zoms ellenlange citaten. [...] Dit boek van Visser voegt zeker toe aan de kennis van een niet onverdienstelijk doopsgezind leraar in een tijdgewricht waar de positie van lekepredikers afnam [...].' - Pieter Post in Doopsgezinde Bijdragen 48 (2022), p. 285-287

'In doopsgezind Nederland hebben de predikanten Douwe (181 1-1876) en Simon Gorter (1838-1871) een interessante rol gespeeld. [...] Vissers biografie beschrijft met Douwe Gorter een voor de geschiedenis van doopsgezind Nederland interessante predikant, theoloog en intellectueel.' - Henk Slechte in Geschiedenis Magazine 1 (2022), p. 65

'[...] Het voorgeslacht van Herman Gorter is grondig bestudeerd door Eduard Visser. [...] Bij het onderzoek naar Simon Gorter verzamelde biograaf Visser veel materiaal over diens vader Douwe, waaronder 61 brieven van Simon aan zijn vader. met behulp daarvan schreef Visser nu ook een biografie van vader Douwe Gorter. Hij schetst diens geloofsopvatting op klare wijze [...]' - Willem Bouwman in Nederlands Dagblad 17/09/2021