De Sint Nicolai Broederschap in Arnhem

Toen de pest in de late Middeleeuwen West-Europa teisterde, verenigde een aantal inwoners van de stad Arnhem zich in 1351 onder de naam Sint Nicolai Broederschap, met als doel hun minder bedeelde stadgenoten hulp te kunnen bieden. Zij stichtten binnen de stadsmuren een gasthuis. Circa 1500 werden de activiteiten verlegd naar een nieuw complex op de hoek van de Ketelstraat en de Koningstraat waar ook een eigen kapel, de St. Nicolaaskerk, verrees. Gedurende de zestiende eeuw verlegden de Broeders hun aandacht naar externe armenzorg en verstrekten zij uit het opgebouwde kapitaal steun aan degenen die dat voor hun levensonderhoud nodig hadden. Ook nadat de overheid in de twintigste eeuw de taak van dergelijke particuliere armenzorg overnam, is het werk van de Sint Nicolai Broederschap op sociaal-maatschappelijk terrein nodig gebleven. Zij verleent hulp 'waar de voorliggende voorzieningen niet toereikend zijn', elk jaar aan vele honderden particulieren en instellingen in Arnhem en de omringende gemeenten. In deze publicatie worden het werk en de geschiedenis van de Broederschap toegelicht tegen de achtergrond van de stad waar zij is gevestigd. Er is een opvallende continuïteit gedurende 670 jaren. De Broederschap doorstond eerst de Reformatie en later oorlogen, crises en andere maatschappelijke veranderingen.

'[...] Welgestelde burgers in Arnhem stelden een daad door samen een sociaal vangnet op te zetten. Ze organiseerden zich in een broederschap die was gewijd aan de heilige Nicolaas, de redder van misdeelde jongens en meisjes. [...] Het is opmerkelijk dat deze broederschap de eeuwen heeft getrotseerd en nog altijd ondersteuning biedt aan personen en instellingen die hun hulp goed kunnen gebruiken. Minstens zo bijzonder is het dat de hele geschiedenis van de Claesbroeders is vastgelegd in dit monumentale boekwerk.' - Marjoke de Roos in Geschiedenis Magazine nr. 2 (2022), p. 60

'[...] Omdat de monografie in de loop van de jaren vrijwel uitverkocht raakte, de geschiedenis inmiddels enkele decennia verder was verlopen en het destijds geen handelseditie betrof, besloot de broederschap tot een nieuwe publicatie, nu bij uitgeverij Verloren. Ook hier tekende Paquay voor. Het verschil met de oude editie betreft de toevoeging van een nieuw hoofdstuk over de recente geschiedenis, van kaderteksten en van nieuw beeldmateriaal en registers. Alle lof voor broederschap en auteur, want dankzij deze nieuwe uitgave kan een veel uitgebreider publiek nu kennismaken met de geschiedenis van de broederschap. [...] Bij iedere publicatie zijn kritische noten te kraken, ook bij dit boek. Maar daarmee is natuurlijk niet alles gezegd. De studie van Paquay is allereerst een boeiend boek, goed leesbaar, dat de lezer meeneemt door de bijna zeven eeuwen waarin de broederschap al bestaat. Daarbij wordt eigenlijk geen facet overgeslagen. [...] Wie geïnteresseerd is in de geschiedenis van de Arnhemse armenzorg en die van de broederschap en zijn gasthuis in het bijzonder, kan niet om deze informatieve monografie heen.' - Fred van Kan in Bijdragen en Mededelingen van Gelre 2021, p. 255-256