Hoveniers van Oranje

De tuinen van de prinsen en prinsessen van Oranje waren toonaangevend in de zeventiende eeuw. Op basis van intensief onderzoek in archieven heeft Lenneke Berkhout een vijftigtal hoveniers en ander tuinpersoneel kunnen identificeren die deze indrukwekkende tuinen verzorgden. Ze beschrijft hun verantwoordelijkheden, hun (financiële) positie, hun relatie met de prins(es) van Oranje en de veranderingen die hierin de loop van de tijd optraden. De hoveniers hielden zich onder andere bezig met de teelt van groenten en fruit, de aanleg van parterres, de verzorging van uitheemse planten en de 'broeikunst'. Zij speelden ook een rol in de professionalisering van het hoveniersvak, de ontwikkeling van nieuwe technieken en de (internationale) uitwisseling van horticulturele kennis. Berkhout schetst een kleurrijk beeld van de dagelijkse gang van zaken in en om de tuinen, van een prinses die haar hoveniers zeer waardeerde tot een snoeischaar voor de Franse koning als vredesgeschenk.

Lenneke Berkhout kreeg op 27 oktober 2020 de Ithakaprijs voor dit boek: 'Het juryrapport prijst de wijze waarop de auteur het werk van deze 17de- en 18de-eeuwse hoveniers beschrijft en tegelijk ook een uitstekend gedocumenteerd beeld geeft van hun persoonlijke omstandigheden, financiën en maatschappelijke positie. Interessant zijn de onderdelen die betrekking hebben op de werkrelatie met hun vorstelijke werkgevers alsmede hun internationale contacten. Zo krijgt de lezer een gedetailleerde kijk op de monumentale aanleg van de tuinen van de nu verdwenen paleizen Honselersdijk en Huis ter Nieuburg maar ook van die van Huis ten Bosch, Het Loo en Soestdijk. Interessant hierbij is de grote rol van de hoveniers, hun families en nazaten in het tuinontwerp, ontwikkeling en onderhoud.'  

Op 11 juni 2022 werd de tweejaarlijkse NEDERLANDSTALIGE LITERAIRE RENE PECHERE PRIJS 2021 togekend aan Hoveniers van Oranje. Het persbericht is te vinden onder het tablad 'downloads'. Daarin staat ondermeer dat de studie 'wereldwijd navolging verdient voor alle tijdvakken'.

'[...] Dit proefschrift is verrassend omdat het niet in de eerste plaats de kunsthistorische waarde van de tuinen beschrijft maar het professionele beheer ervan. De auteur geeft deze vorstelijke hoveniers voor het eerst een duidelijk profiel. Het boek is geillustreerd met historische afbeeldingen van werkende hoveniers en de tuinen zelf, die in hun oervorm niet meer bestaan omdat ze in de 19e eeuw tot landschapsparken werden omgevormd. Een aanvulling op de geschiedenis van de Oranjes maar ook van de eeuw die waar het de tuincultuur betreft, zeker het voorvoegsel Gouden verdient!' - Henk Slechte in Geschiedenis Magazine 5-2021, p. 60-61

'Op basis van intensief onderzoek heeft Lenneke Berkhout een vijftigtal hoveniers kunnen identificeren die de indrukwekkende tuinen van de prinsen en prinsessen van oranje verzorgden. [...] Het boek schetst een kleurrijk beeld van de dagelijkse gang van zaken in en om de tuinen [...]' - verschenen in Herenhuis, Maart/April 2021, p. 33

'[...] De verantwoordelijkheid voor het onderhoud en beheer werd in handen gelegd van hoveniers (en ander tuinpersoneel). Zij moesten ervoor zorgen dat de tuinen er netjes bij lagen en de teelt van groeten en fruit van hoogwaardige kwaliteit was. En dat viel nog niet mee, blijkt uit het onlangs verschenen boek [...] Berkhout spitte voor haar studie diverse archieven door, waaronder het Nationaal Archief en het Koninklijk Huisarchief. [...] Berkhout breekt in het slothoofdstuk van haar boek een lans voor de hoveniers van Oranje. Ze stelt dat de rol van de hoveniers in de tuingeschiedenis is weggedrukt door de groeiende aandacht voor tuin- en landschapsarchitected die werkten in opdracht van de tuineigenaren. [...]' - Bauke Boersma in het Friesch Dagblad 22/09.2020, p. 24-25

'In de zeventiende en achttiende eeuw waren de tuinen van de welgestelden pronkstukken. Over wie ze onderhield, is veel te vertellen, blijkt uit het werk van historica Lenneke Berkhout. [...] Hoveniers waren heer en meester. Zij overlegden met de prinses en bepaalden met de teeltkeuze wat er aan het hof werd gegeten, verteld Berkhout. Niet dat ze daarin helemaal vrij waren [...]' - Interview met Monica Wesseling in Trouw 11/11/2020

Ook vermeld in: De Tuin 35-Winter 2020 p. 104, Monumentaal nr 5 2020, p. 6, De Leesclub van Alles 30 september 2020, Vorsten 2020

Interview met auteur in: Jaarboek KBOV 2020 p. 25-26 - Sylvia Hormann-vorst