Op 28 oktober 312 versloeg keizer Constantijn zijn tegenstander Maxentius bij de Milvische brug over de Tiber, net buiten de muren van Rome. Voorafgaande aan deze slag kreeg Constantijn zijn beroemde visioen van een kruis, vaak gezien als zijn motivatie om zich tot het christendom te bekeren. Het Edict van Milaan, dat Constantijn in 313 uitvaardigde, kondigde een algehele godsdienstvrijheid af en gaf christenen voor het eerst in hun geschiedenis de gelegenheid hun geloof in vrijheid te beoefenen. In zijn Vita Constantini - na zeventien eeuwen voor het eerst in het Nederlands vertaald - beschrijft bisschop Eusebius het leven van zijn beroemde tijdgenoot vanuit een expliciet christelijk perspectief. In de inleiding bij de vertaling wordt aandacht besteed aan Eusebius, Constantijn en hun onderlinge relatie, de ontstaansgeschiedenis, de bronnen en het karakter van de Vita Constantini, de teksttraditie en de waarde van de Vita Constantini als historische bron.
'De uitgave bevat een prima inleiding van Jan Willem Drijvers. De weergave van Eusebius' exuberante taal balanceert tussen brongetrouwheid en leesbaarheid; zo werden de vaak ellenlange zinnen van het Griekse origneel opgedeeld, maar de lyrische toon enigszins bewaard. [...] Positief ook: de lezer wordt bijna niet gehinderd door de zetfouten, eigen aan deze tijd. Al bij al een verdienstelijk boekje dus.' Marc Van den Sande in: Hermeneus 86 (2014) 4, p. 215
'Wie het werk van deze twee heren kent, weet dat de zaak dan in goede handen is. Er is een schitterende en uitstekende vertaling ontstaan, waarin genoeg van het barokke taalgebruik is overgebleven om een indruk te geven van het originele Grieks, en deze wordt voorafgegaan door een bondige en uiterst deskundige inleiding. Dat de koerswijziging van C. historisch nauwelijks te overschatten is, blijft hierin recht overeind. Maar de keizer was bepaald ook geen lieverdje, en hoe diep zijn christelijke levensovertuiging nu werkelijk heeft gezeten, blijft een open vraag.' Liuwe H. Westra in: Kerk en Theologie 65 (2014) 1, p. 93-97
'Eusebius schreef veel en het laatste dat we van hem hebben is de Vita Constantini, waarin de bisschop zijn visie geeft op de voor hem christelijke heilstaat. [...] Eusebius heeft er belang bij om Constantijns bekering een plotseling, ingrijpend en helemaal 'van boven' te laten plaatsvinden. [...] De feiten zijn evenwel anders en dit wordt terecht opgemerkt in de commentaar van Drijvers. Constantijn was niet van de ene op de andere tot het christendom bekeerd. Ook stond hij nog in dienst van de goden van Rome en zo stelde hij zich ook op. De vertaling van Drijvers en Van der Horst is een aanwinst voor het Nederlandse taalgebied en daarbuiten.' Henk Bakker in: Soteria 30 (2013) 2, p. 48-49
‘Voor directe informatie over Constantijn is Eusebius’ werk onmisbaar, maar aanvulling uit andere bronnen blijft noodzakelijk.’ Marc Janssens in: Nederlands Dagblad/Gulliver 15-02-2013, p. 14
'Ondanks het eenzijdige beeld en de mythevorming over de keizer geldt dit werk als de belangrijkste bron over Constantijn. Zelfs al komen er nogal wat feiten in voor die niet met de waarheid overeen kunnen komen – en waar de vertalers met verhelderende noten op wijzen – loont het toch de moeite dit boek te lezen. Op voorwaarde dat je het leest met de bedoeling waarmee het werd geschreven: als een verdediging van het beleid van de keizer en als voorbeeld voor zijn opvolger. De vertaling leest zo vlot als je van zo’n werk mag verwachten. Waar mogelijk delen de vertalers de ellenlange exuberante zinnen van Eusebius in kortere, sobere eenheden op. Het boek wordt op twintig pagina’s uitgebreid ingeleid. Kortom, verplichte lectuur voor ieder met belangstelling voor het prille christendom.’ Pim Vanwalleghem, ‘Bewonderende biograaf vertaald’, in: Tertio 7-2-2013
‘Wetende vanuit welk perspectief deze VC is geschreven, is de vertaling een belangrijke bron om de daden van Constantijn, maar wellicht nog meer de christelijke mentaliteit van die periode te leren kennen. Het beeld dat van Constantijn geschetst wordt, is natuurlijk té vroom, té positief, té christelijk, maar dat maakt bestudering van deze periode juist zo ontzettend interessant. […] Dit boek met de Nederlandse vertaling van Eusebius' Vita Constantini is daarom een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de (aanzet tot de) vérgaande veranderingen die plaatsvonden onder de regering van Constantijn en die tot op de dag van vandaag onze wereld hebben beïnvloed.’ Annet van Wiechen op: www.oubweb.nl, december 2012
'Het was soms best een „worsteling” om recht te doen aan de auteur. „Eusebius heeft soms prachtige woordkeuzes, maar ook zinnen van wel vijftien of twintig regels lang. Dat kun je de Nederlandse lezers niet aandoen. Ik kom hun tegemoet door kortere zinnen te gebruiken, zonder natuurlijk in Donald Ducktaal te vervallen. Het lofprijzende karakter van de taal van Eusebius moet zichtbaar blijven.” […] „Eusebius geeft een extreem positief beeld van de keizer en de christianisering van het Romeinse Rijk. […] „Eusebius mag dan tamelijk onbetrouwbaar zijn, hij is wél onze belangrijkste bron over het leven van Constantijn. Hij geeft informatie die je elders niet vindt, en alleen daarom al is hij van het allergrootste belang.’ Pieter Willem van der Horst geïnterviewd door Maarten Stolk in: Reformatorisch Dagblad/PuntKomma 17-11-2012, p. 4-5
‘De vertaling werd vakkundig uitgegeven. De vertalers leiden het boek in met een zeer uitgebreide en voortreffelijke inleiding om het boek te situeren.’ Op: www.christusrex.be, 31-10-2012
Gesignaleerd in: Trouw/Letter & Geest, 20-10-2012, p. 16-20; Hermeneus 85 (2013) 2, p. 116.