Rap van tong, scherp van pen

In de periode 1600-1750 waren pamfletten in de Republiek het belangrijkste publiciteitsmedium. Met behulp van verschillende tactieken probeerden pamfletschrijvers hun publiek te beïnvloeden. Ze gebruikten hiervoor vaak de dialoogvorm. In dit boek staat een populair type dialoogpamflet centraal, de zogenaamde 'praatjes'. Het gaat hier om ogenschijnlijk realistische gesprekken tussen allerlei inwoners van de Republiek, zoals boeren, schippers, kooplui, kroegbazen, Hollanders, Zeeuwen, Geldersen of Brabanders. In een al even 'levensechte' situatie (op de schuit, op de beurs, op straat of bij iemand thuis) bediscussieerden zij actuele nieuwsonderwerpen en roddelden over publieke figuren. Clazina Dingemanse laat zien hoe de praatjespamfletten de publieke opinie stuurden en manipuleerden. Zij behandelt veertig 'praatjes' in samenhang met de toenmalige politieke spanningen en analyseert hun literaire presentatievorm. Rap van tong, scherp van pen biedt ongekend nieuws over literatuur-, boek- en persgeschiedenis van de vroegmoderne tijd.    

'In een tiental boeiende intermezzo's krijgen bijzondere aspecten van de pamfletcultuur de aandacht, waaronder de rol van de vrouw. Ze blijkt nauwelijks als serieuze gesprekspartner op te treden, wat een relevante bijstelling betekent van het beeld dat Frijhoff en Spies geven in 1650. Bevochten eendracht (1999). In verband met de uitgeversadressen - vaak niet vermeld of gefingeerd - is het exposé over de vermelding van de bestaande Antwerpse uitgever Verdussen interessant. Naar alle waarschijnlijkheid is ook die gefingeerd bedoeld en gaat achter dit adres de Rotterdammer Johannes Naeranus schuil.' Anneke C.G. Fleurkens: Spiegel der Letteren (2009) 3, p. 407-410

'In haar bijzonder systematische en methodologisch zeer verantwoorde dissertatie laat Dingemanse zien dat het "open karakter" van de praatjes nogal betrekkelijk was.' Rob Hartmans in: De Groene Amsterdammer 132 (2008) 31

'Clazina Dingemanse buigt zich in haar studie met name over de stijlkenmerken van het praatjespamflet.' Jan van Damme in: Provinciaal Zeeuwse Courant 28-06-2008

'De studie biedt een welkome kijk op dit specifieke deel van gesprekspamfletten, met tussen de regels door veel aardige en nuttige informatie. Clazina Dingemanse schreef een prettig leesbare en informatieve studie, die ons inzicht in de literaire discussiecultuur heeft vergroot.' Jeroen Jansen in: Tijdschrift voor Geschiedenis 121 (2008)

Verder gesignaleerd in: Reformatorisch Dagblad 13-08-2008; Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde 124 (2008) 4; Tijdschrift voor Zeegeschiedenis 28 (2009) 1, p. 110.