Slot Haamstede. Tussen zand en zout

Bij kastelen is Zeeland niet de eerste provincie waar je aan denkt, maar toch hebben de Zeeuwse eilanden een aantal belangrijke en indrukwekkende burchten gekend. Slot Haamstede op Schouwen, sinds 1981 in bezit van Natuurmonumenten, is er daar één van. Waar veel andere Zeeuwse kastelen zijn verdwenen, staat dit middeleeuwse huis nog fier overeind. Het slotterrein in Haamstede is een bijzondere locatie met een geschiedenis die vele eeuwen teruggaat. Opgravingen hebben aangetoond dat – lang voordat sprake was van een kasteel – zich hier een belangrijk Romeins steunpunt bevond, en er al in de vroege middeleeuwen een christelijk grafveld lag. In de dertiende eeuw werd de donjon opgetrokken, nog steeds het hart van het huidige kasteel. In 1299 komt die donjon in handen van Witte van Haamstede, bastaardzoon van de Hollandse graaf Floris V. Rond 1470 koopt Lodewijk van Gruuthuse, een van de machtigste edelen in het Bourgondische rijk, Haamstede. Hij bouwt het kasteel uit tot een paleisachtig verblijf. Dit ging door brand en verwaarlozing ten onder. Een rijke militair kocht in 1608 het complex, knapte het op en ging er met zijn echtgenote wonen. Slot Haamstede werd statussymbool van een nieuwe elite en fungeerde daarna als buitenplaats. Die functie heeft het tot op de dag van vandaag. Ook als buitenplaats kenden huis en landgoed turbulente tijden. In de Tweede Wereldoorlog werd het Slotbos door de Duitsers volgebouwd met bunkers, terwijl het slot zelf diende als Wehrmachtsheim. Dit boek beschrijft – op basis van nieuw archeologisch, (bouw-)historisch en landschappelijk onderzoek – de fascinerende, bewogen geschiedenis van Slot Haamstede. Een filmpje over het Slot en het boek is te zien op https://vimeo.com/564352665/2480ddbcff.

'De publicatie is interessant voor liefhebbers van cultureel erfgoed en voor iedereen met belangstelling voor kastelen en de geschiedenis en archeologie van Zeeland. [...] Voor het boek is nieuw onderzoek verricht en oud onderzoek opnieuw onder de loep genomen. [...]' - in Monumentaal 2021-4, p. 86

'[...] Het boek werpt tevens nieuw licht op de intrigerende bouwgeschiedenis van het kasteel, dat ooit tot de meest indrukwekkende van Zeeland behoorde. Natuurlijk komen ook de vele kleurrijke bewoners, waaronder Witte van Haamstede en zijn nageslacht (vanaf 1299) en Lodewijk van Gruuthuse (rond 1468) uitgebreid aan bod. [...]' - in Schouwen-Duiveland 1 (2021), p. 1792

Vermeld in: Ts. van de rijksdienst voor het cultureel erfgoed 2021-3, p. 34