Tussen stoom en stroom

Sinds de late Middeleeuwen vormen bemaling en gemalen onmisbare schakels in het proces van leefbaar en bewoonbaar maken van de Nederlanden. Vanaf de intrede van de mechanische bemaling heeft de aandrijving van gemalen plaatsgevonden door achtereenvolgens stoom, verbrandingsmotoren en elektromotoren. De verbrandingsmotor, eens zo belangrijk, behoort inmiddels tot het verleden. Het hiermee uitgeruste gemaal dreigt daardoor te verdwijnen en daarmee ook waterschapserfgoed met een grote cultuurhistorische waarde. Dit rijk geïllustreerde boek documenteert de rol van dit gemaaltype als onderdeel van de Nederlandse bemalingsgeschiedenis. Van de vroegste ontwikkeling van de verbrandingsmotor tot de laatste stand van de techniek worden de diverse toegepaste typen en soorten en hun fabrikanten voor het voetlicht gebracht en aan de hand van voorbeeldgemalen besproken. Er wordt apart aandacht besteed aan de ontwikkeling van het onderhoud en de bediening van deze installaties en de menselijke aspecten daarvan.    

'Tussen stoom en stroom bevat veel informatie over de rol van de verbrandingsmotor in de Nederlandse polder- en boezembemaling. De auteurs zijn deskundig op dit gebied. Het boek bevat veel foto's van gemalen en van de daarin staande motoren. [...] De rol van deze motoren als hoofdaandrijving van gemalen is inmiddels uitgespeeld, maar de auteurs benadrukken terecht het belang als cultuurhistorisch erfgoed en wijzen er op dat de verbrandingsmotor als back-up en noodvoorziening nog in de lengte van jaren een rol zal spelen.' Paul Schevenhoven: Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 28 (2019) 1, p. 41-43

'Tussen stoom en stroom documenteert de rol van dit gemaaltype [met verbrandingsmoter, red.] als onderdeel van de Nederlandse bemalingsgeschiedenis. Van de vroegste ontwikkeling van de verbrandingsmotor tot de laatste stand van de techniek worden de diverse toegepaste typen en soorten en hun fabrikanten voor het voetlicht gebracht en aan de hand van voorbeeldgemalen besproken. Verder is er aandacht voor de ontwikkeling van het onderhoud en de bediening van deze installaties, en de menselijke aspecten ervan.' In: Monumentaal (2017) 6, p. 85

'In de 19e eeuw werden molens vervangen door stoomgemalen om onze polders droog te houden. Dit gebeurt tegenwoordig overwegend met pompen die door elektromotoren worden aangedreven. Daartussen lag echter een periode waarin gemalen met verbrandingsmotoren waren uitgerust die op zuiggas of dieselolie draaiden. Nog altijd zijn er daarvan exemplaren actief, maar hun dagen lijken inmiddels geteld. Daarom kijkt dit boek terug op deze fase uit onze waterstaatsgeschiedenis. [...] Met veel foto's, tekeningen en kaderteksten heeft dat een visueel aantrekkelijk boek opgeleverd.' Marc Busio via: NBD Biblion, februari 2018.