Geschiedenis van de advocatuur in de Lage Landen

In 1810 reorganiseerde Keizer Napoleon de advocatuur. De Franse revolutionairen hadden enkele jaren daarvoor de functies van 'avocat' en 'procureur' afgeschaft als hatelijke producten van het Ancien Régime. Napoleon plaatste deze beroepsgroep van 'praatzieke opruiers' onder toezicht van de uitvoerende macht. Koning Willem I behield de Napoleontische regeling, maar na de Revolutie van 1830 bevochten zowel de Nederlandse als Belgische balies hun autonomie. Dit themanummer van Pro Memorie belicht talrijke facetten uit de geschiedenis van de advocatuur in de Lage Landen: professionalisering, democratisering, de toename van het aantal vrouwelijke advocaten, specialisatie, de evolutie van de gedragsregelen en de rol van de advocaten in heksenprocessen, politiek, oorlog en zelfs literatuur. Een mooie bundel over een beroep met een rijk verleden.    

Inhoud: GEORGES MARTYN/GRETHA DONKER/SJOERD FABER/DIRK HEIRBAUT, Woord vooraf   GEORGES MARTYN, De advocatuur in het oude graafschap Vlaanderen   JOS MONBALLYU, Advocaten van de duivel? De verdediging aan het woord in heksenprocessen   MARIE-CHARLOTTE LE BAILLY/PAUL BROOD, Advocatuur in de noordelijke Nederlanden tot 1838. Verkenning van een weinig betreden onderzoeksterrein   FRANK KEVERLING BUISMAN, Advocaten bij het Hof van Gelre en Zutphen (1610-1811)   GEORGES MARTYN, Waarom de dorpsadvocaat van Brueghel eigenlijk een stadsprocureur is   SJOERD FABER, De opmars van de strafadvocaat te Amsterdam (1798-1811)   BRAM DELBECKE, Ambitieuze verdedigers van het eigen vrije woord. Advocaten en de ijver voor de vrijheid van drukpers in de Belgische grondwet (1830-1831)   CORJO JANSEN, De opleiding van de Nederlandse advocaat vanaf het einde van de achttiende eeuw   RICHARD VERKIJK, De eer van de stand    BART COPPEIN, Edmond Picard en de deontologie van de advocaat   BRAM VAN DAEL, Advocaten: olie of zand in de Belgische politieke machine?   PATRICK HUMBLET, De vervrouwelijking van de advocatuur en van het juridische werkveld   BRUNO DEBAENST, Arme pro Deo? Enkele rechtshistorische impressies van het pro-Deosysteem in België   KAREL VELLE, In de schaduw van de advocatuur. De Belgische pleitbezorgers (1800-1969)   WILLY VAN EECKHOUTTE, De balie bij het Hof van Cassatie: oorsprong en evolutie   JAN VERSTRAETE, De Jodenverordeningen en de Belgische advocatuur   BART QUINTELIER, Opkomst en ondergang van de Nationale Orde van Advocaten van België   YVES T’ SJOEN, Over poëzie en rechtspraak. Beschouwingen over de dichter-advocaat Eddy Van Vliet (1942-2002)   PAUL PONSAERS/STEPHAN PARMENTIER, De Vlaamse advocatuur, een empirisch onderzoek   WILLEM WITTEVEEN, Retorica: pleitredes   SJOERD FABER/GRETHA DONKER, Sociale advocatuur in Nederland vanaf 1070: interview met Theo de Roos   Over de auteurs   Register van persoonsnamen  

'Dit boek is welkom, want over het onderwerp is in onze contreien nog maar weinig verschenen, op enkele artikelen na. [...] Uit [de] verzameling bijdragen leren we dat de geschiedenis van de advocatuur in de Lage Landen grotendeels parallel loopt, maar in België en Nederland ook zijn eigen particulariteiten kent.' Eva Schandevyl in: Tijdschrift voor Geschiedenis 126 (2013) 3, p. 405-406

‘Globaal biedt het boek een mooi caleidoscopisch beeld van de geschiedenis van de advocatuur. Deze bundel biedt een goed uitgangspunt aan (rechts)historici voor de verdere studie van deze beroepsgroep. Maar ook voor de juristen en voor de beroepsgroep zelf is dit overzicht buitengewoon leerrijk en interessant. In een tijdperk van praktijkgerichtheid, specialisering en globalisering, maar ook van democratisering en vervrouwelijking, is het kijken naar gisteren om het hoe van morgen te schatten, broodnodig.’ Fred Stevens in: Webrecensie BMGN 126 (2011) 2

‘De geschiedenis van de advocatuur is zowel in Nederland als België nog grotendeels onontgonnen terrein. Met deze bundel, die maar liefst twintig bijdragen bevat, is getracht een panoramisch overzicht te bieden “van de historische advocatuur, sinds de introductie ervan in de late middeleeuwen tot vandaag”. […] Er zitten mooie bijdragen tussen, ondanks het gebruik van juridisch vakjargon dat soms onvermijdelijk is. Zo is het boeiend om te lezen hoe advocaten ijverden voor de vrijheid van drukpers bij de totstandkoming van de Belgische grondwet. En hoe vrouwen in de twintigste eeuw werden toegelaten tot de advocatuur, de magistraat en het notariaat. Verschillende artikelen geven reden tot bezinning op het vak. Deze bundel is dan ook niet alleen interessant voor (rechts-)historici, maar ook voor de beroepsgroep zelf.’ Aron de Vries op: www.historischhuis.nl/recensies 11-01-2010

'De geschiedenis van de advocatuur in de Lage Landen is nog een grotendeels onontgonnen terrein. Het themanummer voorziet niet in de leemte, maar het heeft het gat minder groot gemaakt door talrijke facetten van de geschiedenis naar voren te brengen.' Hans Berend in: Archievenblad 114 (2010) 1, p. 33

'Het op 30 oktober jl. gepresenteerde boek is een fraaie, bijzonder lezenswaardige aanvulling op het werk van Henssen ["Twee eeuwen advocatuur in Nederland"] [...].' René Klomp in: Advocatenblad 13-11-2009

‘Het werd een hele mooie reeks lezingen die meteen in een prachtig boek werden uitgegeven door de uitgeverij Verloren, waarvan de bibliofiele verzorging van de uitgaven algemeen bekend is. […] Het is evident dat in dit boek niet “de” geschiedenis van de advocatuur geschreven wordt. Wie erin grasduint, zal echter vele facetten van die geschiedenis leren kennen. […] Wat hier geboden wordt is first class historische beschrijving van de advocatuur in de Lage Landen. Zelf werd ik het meest geboeid door 3 bijdragen met name de volgende: Jan Verstraeten heeft het over de Jodenverordeningen en de Belgische advocatuur en voegt hierbij een aantal historische gegevens toe die de oorspronkelijke beslissingen in Antwerpen bij de balie en bij de Vlaamse Conferentie in een ander daglicht stellen. […] Het portret van Edmond Picard is en blijft natuurlijk steeds bijzonder boeien. […] Tenslotte is het ook heel mooi in deze bundel de band te leggen tussen literatuur en recht of beter nog tussen dichtkunst en recht door de referentie naar de Antwerpse advocaat-dichter Eddy van Vliet. Kortom een schitterende uitgave met een bijzonder rijke inhoud die eenieder die geïnteresseerd is in de advocatuur historisch, sociaal en menselijk zeker zal weten te boeien.’ Marcel Storme in: Tijdschrift voor Privaatrecht 2009, p. 1876-1880

'Een mooie bundel over een beroep met een rijk verleden.' In: Neerlandia 113 (2009) 4/5, p. 65

Verder gesignaleerd in: Genealogie 16 (2010) 4, p. 149; Mededelingen Stichting Jacob Campo Weyerman 32 (2009) 2, p. 172.