Waterschappen in Nederland

Voor elke levensgemeenschap is water van belang. Voor ons land bracht het vruchtbare landbouwgronden, rijke visgronden, natuurlijke verkeersaders en technologische inventiviteit gericht op het temmen en ten goede gebruiken van het water. Al vroeg in onze geschiedenis - zeker in het westen en noorden van ons land - stond waterbeheer in de aandacht. Individuele pogingen het water van het land te scheiden werden georganiseerd in lokale samenwerkingverbanden, de waterschappen. Deze waterschappen behoren tot de oudste vormen van lokaal bestuur in ons land. In het begin was waterbeheer een belang van alle inwonders: men leefde direct van het land. In de loop der eeuwen is het waterschap echter geleidelijk uit het gezichtsveld van de burger verdwenen. Waterbeheer werd steeds meer een zaak van de direct betrokkenen, landeigenaren en boeren. Er ontstonden ook steeds meer (kleine) waterschappen om het waterpeil steeds nauwkeuriger te kunnen regelen. In 1950 waren er zo'n 2500, die in grootte varieerden van enkele tientallen tot enkele honderden hectaren. Vaak ging het om bemalingseenheden waarvan het peilbeheer door slechts één of enkele agrariërs werd verzorgd. De watersnoodramp van 1953 en de democratiseringstendenzen in de jaren '60 leidden tot een herbezinning op de waterschapstaken en de financiering. Een nieuwe taak werd in 1970 het handhaven van de waterkwaliteit. Inmiddels zijn er nog slechts 118 waterschappen over en het proces van schaalvergroting is nog steeds gaande. Gezien de toegenomen verstrengeling tussen waterschappen enerzijds en rijk, provincies en gemeenten anderzijds alsmede de democratisering in en van de waterschappen is er alle reden vanuit een bestuurskundig kader naar de waterschappen te kijken. Waterschappen in Nederland biedt daarom een eerste bestuurskundige duiding van de historische en contemporaine ontwikkelingen in het waterschapsbestel.