In 1627 beschreef Cathalina del Spiritu Sancto hoe een groepje clarissen, tijdens het heetst van de Opstand, uit de Nederlanden vluchtte, gesteund door internationale katholieke netwerken van edelen, verbannen priesters en burgers. Ze vonden uiteindelijk een nieuw thuis in Portugal, waar Filips II, kort tevoren ingehuldigd als de nieuwe koning, hun een klooster schonk. Cathalina, die abdis werd in dit klooster, ontvouwt in haar boek een episch panorama van martelaarschap en moed. Ook haar eigen levensverhaal, als een in de Nederlanden opgegroeide dochter van een Spaanse gouverneur, weeft ze door de tekst. Deze in Nederland tot nu toe onbekende bron is hier in modern Nederlands vertaald. De annotatie en drie flankerende artikelen plaatsen het in een bredere context: clarissenkloosters voor en tijdens de Opstand (Spaans), het Habsburgse rijk (Fagel) en de kunstschatten in het klooster die herinneren aan de vlucht van de clarissas flamengas (Simões). We hadden een gesprek met Joke Spaans en Raymond Fagel. Een uitsnede van dat gesprek is hier te zien.
'[...] De kroniek is nu voor het eerst in het Nederlands vertaald en uitgebreid geannoteerd door Raymond Fagel en Joke Spaans. In drie begeleidende artikelen, van de hand van respectievelijk Spaans, Fagel en de Portugese kunsthistoricus Simoes, wordt het Verslag van relevante context voorzien Nonnen verdreven door geuzen is om meer dan één reden belangrijk. Allereerst is Cathalina’s relaas geschreven vanuit het perspectief van de verliezers van de Opstand. Voor hun lot bestaat de laatste jaren – terecht – steeds meer aandacht onder historici. De auteurs leveren met dil boek een interessante nieuwe bijdrage aan deze historiografische ontwikkeling. Bovendien gaat het nu eens niet om een mannelijke kroniek schrijver, maar weerklinkt de veel zeldzamere stem van een vrouw. [...]' - Carolina Lenarduzzi in Tijdschrift voor Ned. Kerkgeschiedenis 2021-2, p. 73-74
'[...] De vertaling blijft dicht bij het oorspronkelijke werk, waardoor je als lezer wordt meegenomen in de gevoels- en belevingswereld van Cathalina, die een heel persoonlijke stijl heeft. [...] Deze voor velen ongetwijfeld onbekende tekst is niet alleen een sensationeel spannend verhaal met een gelukkig einde, maar biedt ook een nieuw referentiekader. Niet alleen is het een uniek egodocument voor het onderzoek naar de belevingswereld van vrouwelijke religieuzen in de vroegmoderne tijd, het is ook een waardevolle aanvulling op de algemene geschiedenis van de Nederlandse Opstand.' Ineke Huysman in Historica 44/1 (2021) p. 37
'[...] Het boek brengt voor het eerst een uitstekende Nederlandse vertaling van het origineel. De vertaling is zorgvuldig geannoteerd met zowel verwijzingen naar Bijbelcitaten als naar soms moeilijk toegankelijke informatie over de Iberische wereld waar deze kroniek voluit in past. Na de vertaling volgen twee essays van de initiatiefnemers van dit project. [...] Er is een katern met fraaie kleurenillustraties van prima kwaliteit, al hadden de blauwwitte tegels met het vluchtverhaal misschien net iets groter mogen weergegeven zijn om werkelijk alle details goed te kunnen zien. Dit boek vult de groeiende literatuur aan over de Opstand in de Nederlanden als een vormingsperiode van langlopende, vaak traumatische herinneringen.[...]' - Johan Verberckmoes in BMGN Low Countries Historical Review, Vol. 136 2021 review 3
'[...] Nevertheless, Fagel and Spaans are to be praised for calling attention to a truly unique and fascinating source. [...] No one interested in the early modern religious and political history of the Low Countries and the Iberian Peninsula cna put this volume aside unopened.' - Tom-Eric Krijger in Church History and Religious Culture 100 (2020)
'Het verhaal van de clarissen geeft een beeld van de ontreddering die heerste onder de katholieken, maar ook van de vastberadenheid van veel geestelijken om hun kloosterleven voort te zetten.' Jan Brouwes in Katholiek Nieuwsblad 24 (2020) 2, p. 20
'
Nonnen verdreven door Geuzen ontsluit niet alleen een tamelijk onbekend stuk "Hollandse geschiedenis" maar wekt ook nieuwsgierigheid naar de vaak veronachtzaamde katholieke diaspora die eveneens onderdeel is van het verhaal van het ontstaan van de Republiek. Bovendien laat het werk zien dat er in de ogen van de tijdgenoten meerdere vormen van victorie waren. Voor de een begon die victorie misschien bij Alkmaar, maar voor de ander bij Alcântara.' Henk Looijesteijn in
Holland, 24 februari 2020
'Raymond Fagel schetst Cathalina’s familiegeschiedenis en de nauwe band tussen het Habsburgse Huis en de clarissenorde. In zijn bijdrage wordt ook getoond hoe de Nederlandse handelskolonie in Lissabon het klooster ondersteunde. De kerk van het klooster bestaat nog altijd en is prachtig gedecoreerd met achttien tegeltablaus.' Aron de Vries in
Historisch Huis, 30 januari 2020
'Heroïek voert doorgaans de boventoon bij de viering van Alkmaars Ontzet, maar het verdrijven van de Spanjaarden had ook z'n schaduwzijde: waar gestreden werd voor godsdienstvrijheid, werd die vrijheid ontzegd aan de Alkmaarse katholieken. [...] De katholieke geestelijkheid werd vervolgd, verbannen of moest vluchten. [...] Onder de gevluchte Alkmaarse nonnen bevond zich ook Cathalina de Spiritu Sancto die in 1627 haar relaas over haar vlucht op schrift stelde. [...] Raymond Fagel, docent aan de universiteit Leiden, vertaalde dit en schreef er samen met Jo Spaans een boek over dat 12 oktober verschijnt.' Rob Bakker in Noordhollands Dagblad ed. Alkmaarsche Courant 23 september 2019, p. 20.