Mahoniehouten kabinetten, anatomische theaters, boeken, veilingcatalogi, en instrumenten, heel veel instrumenten - vooral telescopen. Het zijn slechts een paar voorbeelden van objecten die de afgelopen decennia de aandacht van wetenschapshistorici in Nederland hebben opgeëist. In die jaren rees het besef dat deze materiële dimensie van de wetenschapsbeoefening in het verleden onderbelicht was gebleven. Deze bundel beschrijft meer dan veertig objecten die van belang zijn geweest voor de uitoefening van wetenschap in Nederland. Van klein naar groot gaan we van minieme steentjes en lensjes via thermometers naar immense observatietorens en museumgebouwen. Maar de auteurs staan ook stil bij de materiële, tactiele kant van dingen die tot voor kort slechts als containers van kennis golden: boeken, pamfletten en affiches. Het resultaat is een interessante integratie van object- en kennisgeschiedenis en een fascinerende reis door het wetenschappelijk erfgoed dat in Nederland bewaard wordt.
Inhoud: ESTHER VAN GELDER/ERIC JORINK/ILJA NIEUWLAND/MARLISE RIJKS/ALICE SPRUIT, 'Als omgeven door een krans van goeddeels rijke verzamelingen'. Over Huib J. Zuidervaart, wetenschapsgeschiedenis en materiële cultuur JIM BENNETT, Prenten en de prentkunst in het werk van Robert Hooke RUBEN E. VERWAAL, De traan DJOEKE VAN NETTEN/JAMILLA NOTEBAARD, Zien en gezien worden. Over vroegmoderne kunst-ogen INEKE HUYSMAN, Medisch, magisch of mooi? Een korte geschiedenis van de bezoar FOKKO JAN DIJKSTERHUIS, Het mes erin! Christiaan Huygens en IJslands kristal ANDREAS WEBER, Hout, poep en hydrometers. Chemische kennis en het bestuur van het Nederlandse koloniale rijk in Azië in de vroege negentiende eeuw HANS HOOIJMAIJERS, De thermometer van Daniel Gabriel Fahrenheit HENDRIK FLORIS COHEN, Hendrik Cohen (1879-1945) als vroeg historicus van de farmacie HENK NELLEN, Broze afschriften, een verdwenen stempelmolen en een bijzonder brievenboek. Relicten van het twintigste-eeuwse kantoorleven rond de uitgave van de Briefwisseling van Hugo Grotius MARIJN VAN HOORN, Hortus Eystettensis (1613). Teylers ingekleurd exemplaar AD MAAS/BETO PIMENTEL, Kwantum op een keukentafel MARIKEN TEEUWEN, De bestudering van de kosmos. Sterrenkunde in de middeleeuwen TIEMEN COCQUYT, Een telescoopje uit zeventiende-eeuws Alkmaar PAUL HOFTIJZER, Instrumenten, objecten en andere 'rariteiten' in vroegmoderne Leidse boekveilingcatalogi LEEN DORSMAN, De Laars van Junod ROMY BECK/LIZZY ENTJES, 'Berigt rakende aan de lamp-lantaarns'. De invoer van structurele straatverlichting in Amsterdam, 1667-1669 DANNY BECKERS, Een bijzondere maquette. Het monument van oprichting van het Wiskundig Genootschap te Amsterdam IDA STAMHUIS, Het Groningse Apparaat voor Scheve Kansverdelingen MARIEKE HENDRIKSEN, Met Boerhaave naar de bouwmarkt. Over een chemisch oventje en het nut van historische reconstructies JOHAN VAN KUILENBURG, Tijd, plaats, en sterren. Het passage-instrument van Pistor en Martins MARLISE RIJKS, Een stilleven met lenzen van David Bailly ERNST HOMBURG, Meekrapkeur of meekraphandel? Gereedschappen vertellen het verhaal ILJA NIEUWLAND, De posters van Othniel Charles Marsh in Teylers Museum ERIC JORINK, Jacob Jehuda Leon, Adam Boreel en de Tempel van Salomo SVEN DUPRÉ, De Mirograph in de Utrechtse Swillenscollectie HIEKE HUISTRA, Röntgendemonstratieapparaat, Museon, Den Haag BERT THEUNISSEN/CHRIS WILLEMS, De Derde Revolutie in de Veeteelt ALETTE FLEISCHER, Enricus Corvinus. Een Delftse apotheker als spil van kennis en kunde in Rome (1590-1639) AB FLIPSE, Het archief van oratorische vereniging ΒΟΡΕΑΣ. Neerslag van een omkeer in het studentenleven, 1956-1975 BART GROB, Beestachtig mooi! Een bijzondere gorilla van Auzoux CHARLES VAN DEN HEUVEL, Tondo Mondo. De kunst van het kijken met instrumenten GEERT SOMSEN, De wereld in een schrijfbureau DIDI VAN TRIJP, Geschilderde papieren. Chinese natuur in een Utrechtse buitenplaats DIRK VAN DELFT, Hoe wetenschap werkt. De bol van Giorgio Frossati LISSA ROBERTS, Thuis met Martinus van Marum en zijn instrumenten ESTHER VAN GELDER, Wetenschap in de herberg. Het rondreizende vogelkabinet van Adriaan de Klerk RIENK VERMIJ, Twee wereldsystemen voor het stadhuis van Amsterdam KLAAS VAN BERKEL, Het huis van de professor. De Koninklijke Akademie van Wetenschappen en de scheiding tussen werk en privé in de negentiende eeuw FRANS VAN LUNTEREN, 'Kleine zaken'. De oude hoofdwacht op het Janskerkhof in Utrecht DIRK VAN MIERT, Constructie en deconstructie van academische identiteit. De Agnietenkapel als lieu de savoir DAVID BANEKE, De sterrentoren van de Uithof. Een astronomische folly MARTIN WEISS, Hoe Haarlem bijna München dwarsboomde. Van 't Hoffs lezing over Teylers Museum bij het Deutsches Museum in 1905 Lijst van afbeeldingen
'Voor het boek zijn bijzondere en gewone voorwerpen uitgezocht door een zeer diverse groep wetenschappers en voorzien van prachtige verhalen. Verhalen die betekenis en context geven aan objecten die voor sommigen nauwelijks zeggingskracht zouden hebben zonder dat verhaal. En objecten die een verhaal van inhoud voorzien. [...] Eigenlijk verdient elke bijdrage een vermelding omdat juist in deze bundel de kracht van het object eens te meer wordt aangetoond, in een steeds andere aanpak of invalshoek. Interessant is ook om te constateren dat het laten zien van een afbeelding of object van essentieel belang is bij het aansnijden van dat onderwerp. De combinatie van het verhaal en het beeld of object maakt dit boek tot plezierig leesvoer en een lust voor het oog ...' Rolf ter Sluis in: Studium 11 (2018) 2, p. 167-168
'De objecten zijn zeer divers – een Mirograph, graffiti in de catacomben van Domitilla in Rome, een apothekersvijzel, een model van papier-maché van een gorilla, maar ook gebouwen als de sterrentoren op de uithof in Utrecht – en vormen telkens de inleiding tot een korte en boeiende context, die vooral gaat over het onderzoek en de wetenschappers die achter de objecten tevoorschijn komen. De enkele pagina’s die daarvoor beschikbaar zijn, zijn voldoende om een goed beeld te krijgen en een compleet verhaal te vertellen. [...] De keuze voor paginagrote afbeeldingen benadrukt het onderwerp van het boek: de objecten. De vormgeving is daarmee aantrekkelijk en de interesse van elke lezer wordt gewekt. In combinatie met de overzichtelijke en goed leesbare achtergronden is Dingen die ergens toe dienen een bundel die zowel voor wetenschapshistorici als voor de leek boeiend is.' Sanne Bücking via: historischhuis.nl, februari 2018
'Een bundel voor wetenschapshistorici en belangstellende liefhebbers.' Dr. B. Baljet voor NBD Biblion, 27 december 2017.