Van oudsher wordt het recht om te jagen verbonden met vorsten en adel. Hoe zit dat in de Nederlandse geschiedenis? Deze bundel geeft antwoord op die vraag en laat zien hoe de jacht in de loop van eeuwen minder elitair is geworden. In onze tijd heeft de jacht zich ontwikkeld tot onderdeel van wettelijk geregeld natuurbeheer. Toch vindt er regelmatig debat plaats over de ethiek van het jagen en de wenselijkheid van de jacht. Ook deze kwesties komen in dit boek aan de orde. Auteurs uit verschillende vakgebieden (geschiedenis, antropologie, geografie, ecologie, rechten, architectuurgeschiedenis) werkten mee aan de bundel. Als rode draad fungeert het spanningsveld tussen jachtrecht en jachtpraktijk dat in deze bundel vanuit een cultuurhistorisch perspectief wordt bezien.
Ten geleide 7 Inleiding Leon Wessels – De jacht. Een cultuurhistorische inleiding 9 Deel 1 – JACHT EN ELITECULTUUR Conrad Gietman – Het laatste voorrecht 42 Redmer Alma – De valkerij van Johan van Ewsum 61 Peter Bijster – Stadhouder-koning Willem III en de jacht 84 Klaasje Douma – De adellijke jacht op Brabantse landgoederen in de negentiende en twintigste eeuw 104 Shera van den Wittenboer en Rodin de Lange – Uitvinding van tradities? De jacht op landgoed Middachten rond 1900 121 Aafke Brunt – Tradities rond jachtdagen op kasteel Twickel 142 Deel 2 – LANDSCHAP EN VERBEELDING Yme Kuiper – De jacht op hazen in Holland en Friesland. Recht, praktijk en beeld ten tijde van de Republiek 158 Fred Vogelzang en Ben Olde Meierink – Jachtsloten, jachthuizen en jachtkamers 198 Hans Renes – Wildparken. Landschappen van jacht en wildbeheer 216 Jan de Rijk – De ecologische betekenis van de jacht op landgoederen 247 6 inhoudsopgave Deel 3 – CONFLICT EN DEBAT Elyze Storms-Smeets – Grenzen van jacht en vriendschap op de Veluwe en in het Land van Valkenburg, 1650-1795 262 Leon Wessels – Arme duivels, kleine jonkers en opstandige burgers. Ongerechtigd jagen in het graafschap Bergh, 1650-1750 290 Leon Wessels – Jacht en Revolutie. Politieke debatten over jachtrechten in Twente, 1780-1815 305 Luuk Boerema – Van jager naar wildbeheerder 321 Eugenie van Heijgen – De jager of de bejaagde? De ontwikkeling en rol van de jager in het jachtdebat 331 Epiloog Yme Kuiper – Fenomenologie van de hazenjacht. Landschap, dier en jager 348 Auteurs 365 Register van (jacht)termen 368 Register van personen en plaatsen 370
'[...] De kracht van het boek is de veelheid aan onderwerpen die worden aangesneden, maar dat is ook tegelijk enigszins de zwakte. Je vraagt je als lezer soms af waar het boek heen wil. Het is meer een verzameling losstaande essays. Ook had de stijl soms iets sprankelender mogen zijn, maar al met al is het een informatief boek dat de jacht zoals we die vandaag de dag in ons land kennen in een gedetailleerd historisch perspectief plaatst. [...]' - in Gezien en gehoord okt. 2021, nr. 10, p. 29
'[ ...] In dezelfde bundel, waarin de auteurs op zoek gaan naar de betekenis van de jacht, is ook te lezen dat door de landbouwrevolutie, tienduizend jaar geleden, de noodzaak van jagen wegviel. Voor de voedselvoorziening is het niet nodig. Maar de jacht bleef bestaan. Dat roept de vraag op waarom mensen jagen. [...] Het boek geeft een mooi geschakeerd en fraai geïllustreerd beeld van de jacht, al moet je wel een beetje tegen afbeeldingen van dode dieren kunnen. Dat de tijd van prinsen, adellijke privileges en van mannen die ongeremd over de omgeving kunnen heersen misschien wel definitief ten einde komt, is een onderliggend thema. [...]' - Addie Schulte NRC 18 nov 2021
'[...] . Als rode draad fungeert het spanningsveld tussen jachtrecht en jachtpraktijk vanuit een cultuurhistorisch perspectief. Het werk bestrijkt de jacht in Nederland vanaf de late middeleeuwen tot heden. Auteurs uit verschillende vakgebieden (geschiedenis, antropologie, geografie, ecologie, rechten, architectuurgeschiedenis) werkten mee aan de bundel, evenals een aantal ervaringsdeskundigen met betrekking tot de jacht. [...] Het werk is bijzonder verzorgd uitgegeven, verluchtigd met relevante illustraties, terwijl de noten in voetnoot worden gegeven, wat de leesbaarheid verhoogt. Een register van jachttermen en een van personen en plaatsen vervolledigen deze door Uitgeverij Verloren fraai vormgegeven publicatie, die ook aandacht verdient buiten de jagerswereld.' - Walter Smits in Kunsttijdschrift Vlaanderen dec. 2021
Besproken in: www.rtvdrenthe.nl (Radio gemist - Drenthe van Toen) 12 december 2021
Vermeld in: Christusrex.be, Historisch Nieuwsblad 1|2022, p. 93, Monumentaal, 6|2021, p. 86, Vitruvius januari 2022, p. 27