Bedevaart en kerkeraad

'In den jare ons Heren 1444 geschiede in de stadt van Amersfoordt een wonderlick mirakel. Alse dat eenre eerbaer vroupersoon, genaempt Griet Albert Ghisen, die Godt ende sijnre gebenedider moeder trouwelicken diende, deese werde drije mael van ons L. Vrouwe vermaent omtrent Kersmisse, dat sij haestelick soude gaen aen stads graft buijten de poort, daer 't water hard bevrosen was, om daer wt te trecken ons L. Vrouwen beelde ...'

Onder het ijs vond Griet inderdaad een Mariabeeldje. Haar biechtvader bracht het beeldje naar de Lievevrouwenkerk waar nog veel meer wonderen geschiedden. Deze werden opgetekend in het bewaard gebleven mirakelboek van Onze-Lieve-Vrouwe. Van heinde en verre kwamen pelgrims naar dit beeldje toe. Jaarlijks werd een indrukwekkende processie gehouden, de zogenaamde vrouwenvaart. De algemene opvatting is, dat de Reformatie zoveel kritiek uitstortte over de bedevaartcultuur, dat deze in enkele decennia wegkwijnde. Toen daarop de Opstand uitbrak en het calvinisme in de noordelijke Nederlanden de enig toegestane religie werd, verdwenen in korte tijd de laatste resten. De vrouwenvaart in Amersfoort zou in 1579, toen de stad zich moest aansluiten bij de Opstand, beëindigd zijn. Klopt dit beeld echter wel? In de notulen van de Amersfoortse gereformeerde kerkenraad uit het einde van de zeventiende eeuw duiken met grote regelmaat klachten op over het houden van bedevaart in de stad, meestal aangeduid met het woord 'ommegang'. Ottie Thiers heeft ontdekt, dat de bedevaart naar Onze-Lieve-Vrouwe van Amersfoort een ononderbroken geschiedenis kent van 1444 tot 1720. Met vlotte pen beschrijft zij deze hele geschiedenis: het ontstaan van de vrouwenvaart, haar betekenis voor de stad, kerk en burgers, de grote politieke en religieuze veranderingen in zestiende en zeventiende eeuw en de gevolgen daarvan voor de bedevaartcultuur. De Amersfoortse kerkscheuring begin achttiende eeuw leidde tot een abrupt einde van de vrouwenvaart. Thiers' boek biedt een levendige kijk op Reformatie, Opstand, Contrareformatie en Nadere Reformatie in Amersfoort en nieuwe inzichten in de geschiedenis van de Noordnederlandse bedevaart.