Gereformeerde migranten

Oorlogsgeweld, het gebrek aan religieuze vrijheid en een krimpende economie zorgden ervoor dat duizenden Nederlandse gereformeerden in de tweede helft van de zestiende eeuw de wijk namen naar het Heilige Roomse Rijk. Deze studie richt zich op de ruim tweeënhalfduizend gereformeerde migranten en vluchtelingen die zich vestigden in de rijkssteden Frankfurt am Main, Aken en Keulen. Zij onderzoekt de religieuze identiteit van de door hen gevormde Nederlandse migrantengemeenten. In het onderzoek naar religieuze vluchtelingen bestaat een sterke tendens om te analyseren welke invloed een vlucht heeft gehad op het geloof van mensen. De Nederlandse gereformeerde migranten worden vaak neergezet  als onvervalste calvinisten, die een strenge kerkelijke tucht hanteerden en leefden vanuit het idee uitverkoren te zijn. Deze studie laat zien dat niet de vlucht of de migratie, maar de alledaagse omstandigheden in de rijkssteden de religieuze identiteit van Nederlandse gereformeerde migrantengemeenten in belangrijke mate bepaalden. Om in de rijkssteden te kunnen blijven wonen en werken, waren de gereformeerde migranten genoodzaakt om zich op het gebied van kerkorganisatie, tucht en rituelen aan te passen aan de lokale omstandigheden. Bovendien oriënteerden de gereformeerde migranten zich niet op Genève, maar op Londen en Heidelberg. 

'[...] Gorter deed grondig archiefonderzoek naar de Nederlandse migrantengemeenten in Keulen, Aken en Frankfurt am Main. [...] Systematisch en thematisch voert Gorter de lezer langs tal van kwesties waarover de migranten hun mening moesten bepalen. [,...] Gorter heeft zijn vele bevindingen hoogst inzichtelijk gemaakt met voetnoten en met uitvoerige zaken-, namen- en plaatsenregisters.' - Willem Bouwman in Nederlands Dagblad 3 dec 2021

'[...] Het is een mooie en waardevolle dissertatie met veel details. Aanbevolen voor ieder die geïnteresseerd is in theologie, geschiedenis en kerkgeschiedenis!' Eddy Mul in Groninger Kerkbode, nov. 2021, p. 32

'[...] Het gaat hier om een bijzonder interessante kerkhistorische studie, die evident in een leemte voorziet. [...] Deze uitgave is een detailstudie van gemeentevorming die zich afspeelde in de schaduw van de Tachtigjarige Oorlog. Het archiefonderzoek moet zonder meer indrukwekkend worden genoemd. [...] Al met al een zeer belangwekkende studie, die impliciet licht laat schijnen over het leven van migranten momenteel onder ons.' - Dr. C.A. van der Sluijs in De Waarheidsvriend okt 2021, p. 99-100

Vermeld in: BMGN 2022, Theologia Reformata sept. 2022