Duivels dilemma

Op 9 en 10 augustus 1944 werden in kamp Vught 23 verspreiders van het verzetsblad Trouw gefusilleerd. Jarenlang is aangenomen dat ze niet voor het vuurpeloton zouden zijn gezet als Trouw de uitgave had gestaakt. Hiertoe had verspreidingsleider Wim Speelman zijn handtekening moeten zetten onder een briefje dat de Sicherheitsdienst bij hem zou hebben bezorgd. Tijdens een traumatische vergadering aan het Amsterdamse Valeriusplein werd besloten niet te wijken voor deze chantage: Trouw ging door. De maanden die aan de vergadering voorafgingen, zijn altijd in nevelen gehuld geweest. Van de jacht door de Sicherheitsdienst op Trouw is bijna geen snipper papier bewaard gebleven. Na de bevrijding deden veel betrokkenen er het zwijgen toe. Vijfenzeventig jaar later biedt Peter Bak in zijn meeslepend geschreven boek Duivels dilemma eindelijk een reconstructie van een van de meest aangrijpende episodes uit de bezetting.    

'Het boek is zeer gedetailleerd en het onderzoek is zorgvuldig verantwoord. Het is daarmee een belangrijke bijdrage aan de geschiedenis van de ondergrondse pers in de oorlog. Het sleept de lezer mee, maar wie de geschidenis van Trouw niet kent, zou geholpen zijn met meer chronologie en structuur.' Henk Slechte in: Geschiedenis Magazine 55 (2020) 4, p. 62-63

'Dit boek, dat onlosmakelijk verbonden is met het eerdere werk over Haaren, leest als een spannende detective. De betrokkenen komen erin tot leven en de gebeurtenissen zijn op uitstekende wijze in context geplaatst.' Paul Hendriks via: Historisch Huis, 30 januari 2020

'In Duivels Dilemma reconstrueert [Peter Bak] een complexe geschiedenis vol hardnekkige mythes, tegenstrijdige verklaringen en schimmigheden die in de loop der jaren de ronde hebben gedaan.' Enno van der Eerden in: Contactblad Stichting 1940-1945 (winter 2019), p. 23

'Historicus Peter Bak tracht in dit boek raadsels op te lossen inzake de Duitse executie van 23 verspreiders van de illegale krant Trouw in augustus 1944. [...] Dit boek past bij eerdere publicaties over Trouw in en na de oorlog en bij literatuur over de illegale pers.' G. Harinck via: NBD Biblion, 8 januari 2020

'Duivels dilemma [...] biedt een inkijkje in een bijzonder verdrietige geschiedenis. Er zijn nog altijd nabestaanden die worstelen met de thematiek die erin aan de orde komt. [...] Er blijven allerlei vragen onbeantwoord. Dat valt Bak overigens niet te verwijten. Dichter op de historische werkelijkheid kun je in dit geval, met de historische bronnen die hij raadpleegt, niet komen.' Christophe van den Belt via: Jonge Historici, 25 november 2019

'Het boek is vanuit een sterke persoonlijke betrokkenheid geschreven met liefde voor de mensen die in die jaren bij Trouw een belangrijke rol speelden. De auteur besteedt veel aandacht aan details uit hun leven en de wijze waarop zij bij het verzet betrokken zijn.' Evert Pieter van der Veen op: Leestafel.info (28 oktober 2019).

Ook gesignaleerd in: Historisch Nieuwsblad 12 (2019), p. 90.