Op zoek naar de verdwenen middenstand

In bijna elke stad en in bijna ieder dorp zijn ze wel te zien: de voormalige winkels waar nu de planten in de etalage of het naambordje van een architect of advocaat een heel ander gebruik verraden. De glorietijden van de middenstand zijn voorbij. Tot in de jaren zestig vond echter een groot deel van de Nederlandse bevolking een bestaan als kleine zelfstandige in de detailhandel. Naast gevestigde middenstanders met een zekere allure en een respectabele omzet ging het om heel kleine winkeliertjes in volkswijken, marktkooplui en venters die met bloemen, fruit of andere waren leurden. Dit deel in de ZOEKREEKS biedt een inleiding in de nog onbekende geschiedenis van de Nederlandse middenstand in de negentiende en twintigste eeuw en de bronnen die we kunnen gebruiken om meer te weten te komen over onze neringdoende voorouders.    

Geschiedenis kun je op allerlei manieren - passief - beleven, maar ook - meer actief - beoefenen. Voor die laatste categorie geïnteresseerden verscheen onlangs een nuttig hulpmiddel (...) Een algemeen hoofdstuk helpt de vrijetijdshistoricus bij het methodisch opzetten van een onderzoek. Het is weliswaar een algemene gids, maar toch zal ook een zoektocht naar onze Zeeuwse neringdoende voorouders er baat bij hebben.' In: Zeeuws Erfgoed 7 (2008) 1, p. 10

'Na een overzicht van de geschiedenis van de Nederlandse middenstand worden de verschillende bronnen voor historisch onderzoek besproken, zoals het bevolkingsregister, adresboeken en patentregisters, kranten, archieven van de Kamers van Koophandel en boedelinventarissen. Daarna volgt een hoofdstuk over het opzetten van zo'n onderzoek.' In: Genealogie 14 (2008) 2

'...een zeer bruikbaar boek (...) met voldoende aanknopingspunten om een brede groep van onderzoekers met het onderwerp aan de slag te laten gaan.' Biene Meijerman in: Holland 41 (2009) 1

‘Dit vierde deel in de zogenaamde Zoekreeks begint met een overzicht van de geschiedenis van de Nederlandse middenstand in vogelvlucht. […] In de bijlagen staan nog tips voor het zoeken in digitale bestanden, nuttige internetadressen en een bibliografie voor de geschiedenis van de Nederlandse middenstand. Al met al een interessant en nuttig boekje […].’ Jouke van Dijk in: It Beaken 72 (2010) 1/2, p. 147.