De dam bij Hoppenesse

In 1285 werd besloten tot de aanleg van de dam bij Hoppenesse. Hierdoor had het water van de Lek geen toegang meer tot de bovenloop van de Hollandsche IJssel en werd de waterstand op die bovenloop verlaagd. Dit boek beschrijft de gevolgen. Voor de landen tussen de Oude Rijn en Hollandsche IJssel was dit aanleiding om de afwatering naar het zuiden te verleggen. In het oosten van dat gebied is daar direct na 1285 mee begonnen, in de Gouwestreek daarentegen pas vanaf 1331. Bovendien heeft men in het oosten de afwatering vanaf 1385 weer naar het noorden verlegd, terwijl men in de Gouwestreek daarmee pas een eeuw later is begonnen. Ter verklaring van het tijdsverschil tussen oost en west in de dubbele verlegging van de afwateringsrichting wordt ook gekeken naar de veranderingen in het beheer van Rijnlands boezem en de dynamiek in de Zuidwestelijke Delta.     

'Zoals uit het voorgaande moge blijken, omvat het onderzoeksgebied alleen de rechteroever van de rivier, en ook deze niet geheel, Schieland wordt erbuiten gelaten [...] Dat heeft het voordeel, dat de verschillen goed kunnen worden benadrukt, maar nadeel is dat de chronologie steeds weer moet worden hernomen. [...] De vele kaartjes zijn wel illustratief, maar bevatten soms net te weinig details om de tekst geheel begrijpelijk te maken voor iemand die het gebied niet kent. [...] Daarbij wordt ondanks het overvloedige en in het algemeen goed gebruikte bronnenmateriaal nu en dan toch iets pijnlijk gemist.' Frits David Zeiler Bergen in: THG (2017) 3, p. 176-178

'Zeer gedetailleerd beschrijven Borger, Horsten en Roest de ontwikkeling van de waterstaatkundige situatie in het gebied tussen Oude Rijn en Hollandsche IJssel, vanaf de periode kort voor de afdamming tot en met het weer terugleggen van de afwatering in noordelijke richting. [...] Borger, Horsten en Roest hebben de gevolgen van de afdamming van de Hollandsche IJssel voor de waterhuishouding van het gebied ten noorden van deze rivier uitvoerig beschreven. Het gaat om interdisciplinair onderzoek waarin historische informatie gecombineerd is met beschrijvingen van vaak zeer gecompliceerde hydrologische processen waardoor duidelijk wordt waarom men bepaalde waterstaatkundige maatregelen nam of waarom deze maatregelen juist niet, of veel later, genomen werden. [...] Een paar kanttekeningen zijn wel te maken. Soms wordt een hypothese bij de auteurs een feit, zoals bij het verhaal over de totstandkoming van het hoogheemraadschap van Rijnland in hoofdstuk 5. [...] Borger, Horsten en Roest hebben een interessante studie geproduceerd, niet alleen een waterstaatsgeschiedenis van een regio, maar ook een beschrijving van de gevolgen van een waterstaatkundige ingreep waardoor allerlei processen in gang worden gezet. [...] Een grondige studie, geïllustreerd met 21 kaarten, die bovenal toont hoe vruchtbaar een interdisciplinaire benadering van een historisch fenomeen kan zijn.' Paul Schevenhoven in: Tijdschrift voor Waterstaatsgeschiedenis 26 (2017) 1, p. 43-46.