De fameuze secretaris van stadhouder Frederik Hendrik, de dichter, musicus en kunstkenner Constantijn Huygens (1596-1687), had wat met vrouwen. Dat kan worden afgeleid uit de talrijke gedichten en brieven die hij aan vrouwen heeft geschreven of van hen heeft ontvangen. Daarom heeft in het voorjaar van 2010 het Huygensmuseum Hofwijck in samenwerking met het stadsmuseum Leidschendam-Voorburg een verrassende expositie over de vrouwen rondom Huygens georganiseerd. Ter begeleiding van deze tentoonstelling verschijnt deze bundel, tevens themanummer van De zeventiende eeuw. Tevens verschenen als themanummer van De zeventiende eeuw 25 (2009) 2.
Inhoud: ELS KLOEK, Inleiding MIEKE B. SMITS-VELDT, Susanna Hoefnagel, de moeder van Constantijn Huygens (1561-1633) FRANS R.E. BLOM, Van privé naar publiek. De zussen Geertruyd en Constance in Huygens' poëzie LISA JARDINE, In search of the 'real' Dorothée van Dorp OLGA VAN MARION, Geen Homerus! Zelfpresentatie in twee poëticale gedichten van Anna en Tesselschade Roemers NADINE AKKERMAN, Cupido en de eerste koningin in Den Haag. Constantijn Huygens en Elizabeth Stuart FRANS R.E. BLOM/AD LEERINTVELD, 'Vrouwen-schoon met Mannelicke reden geluckigh verselt'. De perfecte match met Susanna van Baerle TON VAN STRIEN, Virtuoos en vertueus. Maria Casembroot (1621-?) RUDOLF RASCH, 'Aensienlicxte der vrouwen, Aenhoorlixte daer toe'. Utricia Ogle in de ogen (en oren) van Constantijn Huygens KATELIJNE VAN DER STIGHELEN/JEANINE DE LANDTSHEER, Een suer-soete Maeghd voor Constantijn Huygens. Anna Maria van Schurman (1607-1678) INEKE HUYSMAN, Bewondering of berekening? De geschenkenuitwisseling tussen Béatrix de Cusance en Constantijn Huygens NADINE AKKERMAN/MARGUÉRITE CORPORAAL, Margaret Cavendish, Constantijn Huygens en de Bataafse tranen Personalia Literatuurlijst Register
‘Elk van de vrouwen wordt apart gepresenteerd. Dat is zinvol gezien de hoeveelheid en verscheidenheid aan bronnenmateriaal, maar deze presentatie brengt met zich mee dat er weinig aandacht kan zijn voor de mogelijke connecties tussen de vrouwen onderling, of voor netwerkvorming waarbij Huygens een rol zou hebben kunnen spelen. […] Hoewel de auteurs van de artikelen het dus niet als zodanig behandelen, maken we uit de teksten toch op dat de vrouwen rond Huygens in zekere zin een netwerk vormden. […] het is jammer dat er tussen de artikelen onderling lang niet altijd verwijzingen zijn aangebracht. Hier ligt dus voor de lezer – voor zover daarin geïnteresseerd – nog een door hem/haar zelf uit te voeren taak.’ Suzan van Dijk op: TNTL/Platform Boekbeoordelingen 1 (2012) 2
'Een grote verdienste van de redactie is dat Vrouwen rondom Huygens ondanks het grote aantal auteurs, toch een onmiskenbare eenheid is geworden. De artikelen sluiten goed op elkaar aan in stijl en lengte, en vullen elkaar aan in onderwerp en opbouw. In het beperkte aantal bladzijden wordt ieder onderwerp op een duidelijke en zinnige manier afgebakend, waarbij binnen de gestelde grenzen vele bronnen worden behandeld en een nauwkeurige analyse wordt uitgevoerd. Een van de minst sterke artikelen is dat over Elisabeth Stuart, misschien wel omdat het zo weinig gaat over deze koningin, die slechts één winter (1620) Bohemen regeerde met haar echtgenoot Frederik V van de Palts. Ook zijn het onderzoeksterrein en -doel van dit artikel niet zo duidelijk afgebakend, waardoor de lezer zich enigszins het bos in gestuurd voelt. Al met al is het resultaat van de bundel echter een aantrekkelijke doorsnede van een intellectueel milieu, waarin op zichzelf al veel gaande was. [...] De bundel laat zien hoe veelzijdig, complex en dynamisch literair- en cultuurhistorisch onderzoek kan zijn. De publicatie bevat veel zwart-wit afbeeldingen en een kleurkatern. De artikelen zijn bovendien toegankelijk en vlot geschreven. Er komen realistische thema’s aan bod, die ook veel moderne lezers zullen boeien. Via de briefwisselingen kunnen de auteurs tenslotte dicht bij de historische personen komen. Natuurlijk valt er uit de bundel ook het een en ander op te steken over Huygens zelf, over zijn jeugd, zijn familie, zijn kunst en carrière. Zijn vaardigheden als social networker springen er daarbij uit. Was hij van deze publicatie op de hoogte geweest, dan zou hij zich ongetwijfeld gevleid gevoeld hebben.' Cécile de Morrée op: www.historischhuis.nl/recensiebank
‘Met als aanleiding de tentoonstelling Vrouwen rondom Huygens (april-juni 2010, museum Hofwuyck) heeft de bovenvermelde gastredactie van het jubilerende tijdschrift De Zeventiende Eeuw een fraai geïllustreerde thema-aflevering verzorgd. […] Zoals in de inleiding bij de bundel terecht gesteld wordt, waren intermenselijke relaties in de vroegmoderne tijd voor een niet onbelangrijk deel op wederzijds “profijt” gebaseerd. Dit is dan ook het aspect dat uit de meeste beschouwingen naar voren komt.’ Marijke Meijer Drees op: Webrecensie BMGN 126 (2011) 2
‘Dat blijft trouwens een van de voornaamste bezwaren voor een groot deel van de essays. We kennen een aantal van de vrouwen in deze bundel slechts uit een paar magere bronnen en uit hun correspondentie met Huygens (of wat daar al dan niet toevallig van bewaard is gebleven). We kennen, met andere woorden (en elke zoektocht naar de echte vrouwen ten spijt), net zo goed slechts een papieren Huygens als de papieren vrouwen waarmee hij banden had. […] Desondanks valt er in de verzamelde teksten een weelde aan nieuwe informatie over Huygens en de vrouwen in zijn leven te rapen. […] Het boek is fraai uitgegeven met overvloedige illustraties die de lezer helpen zich letterlijk een beeld te vormen van de vrouwen rondom Huygens.’ Lise Gosseye in: Spiegel der Letteren 53 (2011) 1, p. 95-97
'Aan elk van de hiervoor genoemde vrouwen [...] is een hoofdstuk gewijd in [...] Vrouwen rondom Huygens. De doorwrochte academische bijdragen aan dit nummer hebben stuk voor stuk een grote documentaire waarde. Ze werpen niet alleen nieuw licht op bepaalkde aspecten of momenten uit Huygens' leven, maar halen ook de dames over wie het hier gaat op een respectvolle manier - en terecht - uit de vergetelheid. [...] Huygens is een meester in het construeren van de beelden die hij van zichzelf wil uitdragen. De verschillende vrouwen in zijn leven leveren dan ook verschillende beelden op: de liefhebbende zoon, de ietwat patroniserende broer, de in zijn trots gekrenkte jonge minnaar, de galante kunstkenner, de licht-pendante wetenschapper in spe... Vrouwen rondom Huygens wordt op die manier een concept dat het beeld van de spin en zijn web oproept. De spin is geen vrouw dit keer, dat zou Huygens overigend nooit hebben kunnen toelaten.' Jürgen Pieters in: De Leeswolf 16 (2010) 6, p. 464
'[...] niets dan lof voor deze afwisselende, onderhoudende en leerzame bundel.' Lotte Jensen in: Nederlandse Letterkunde 15 (2010) 2; 'Wie dacht dat we nu wel alles wisten over de bekendste Nederlandse man-die-alles-kan, de dichter en diplomaat Constantijn Huygens, vergist zich. [...] Dat Huygens iets had met vrouwen, was al bekend. [...] Nieuw in de pas verschenen bundel is de aandacht voor het eigenbelang dat Huygens dreef bij het onderhouden van betrekkingen. [...] Interessant om te weten is dat Elisabeth Keesing, en anderen, zich in het verleden gebaseerd hebben op de uitgave van de brieven van Huygens door J.A. Worp, begin twintigste eeuw. Inmiddels is bekend dat Worp passages en hele brieven wegliet die hij niet interessant vond, omdat ze over alledaagse zaken gingen. Juist die weggelaten gegevens zijn verwerkt in het recente onderzoek waar deze bundel verslag van doet. Boeiend is wat er aan het licht komt over het verschil in opvoeding van jongens en meisjes.' Katrien Ruitenburg in: Reformatorisch Dagblad 05-11-10
Verder gesignaleerd in: Nederlands Dagblad 16-04-2010, p. 3.