Dichten uit liefde

'Vele drincken ende dronckich sijn,/ Gulselic leven, verstaet den fijn./ Simpelic ghecleet, sij hu becant,/ Dits costume al van Hollant', aldus een vijftiende-eeuws Vlaams rijmpje. Dit beeld heeft lang bestaan en heeft er misschien mede toe geleid dat er nog maar weinig onderzoek is gedaan - Frits van Oostroms studie over het grafelijke hof rond 1400 is een uitzondering - naar de Hollandse cultuur in de vijftiende eeuw. In Dichten uit liefde staat het vijftiende-eeuwse literair-culturele leven in Leiden centraal. Een groot deel van de middeleeuwse archivalia van deze stad is bewaard gebleven. Bovendien is er een interessant verzamelhandschrift overgeleverd, samengesteld door de Leidse stadsklerk Jan Phillipsz. Dit maakte het mogelijk het functioneren van literatuur in deze stad te onderzoeken vanuit historisch bronnenmateriaal én vanuit één bepaalde verzameling teksten. Het handschrift-Jan Phillipsz, uitgegeven door Herman Brinkman in de reeks Middeleeuwse Verzamelhandschriften uit de Nederlanden (Verloren 1995), bevat devotionele en catechetische teksten, didactiek en (contemporaine) geschiedschrijving. Deze teksten worden hier in de eerste plaats gelezen vanuit de optiek van degene die ze heeft samengevoegd en van de toenmalige lezers en toehoorders. Daarnaast wordt uiteraard ook aandacht geschonken aan de herkomst van de teksten en hun ontstaansgeschiedenis. Met zijn studie neemt Herman Brinkman stelling in een debat dat binnen de medioneerlandistiek nu al bijna twee decennia wordt gevoerd, namelijk het debat rond het begrip stedelijke literatuur en het al dan niet bestaan van een burgerlijke moraal.    

'Brinkmans werkwijze is vooral knap doordat hij enerzijds met veel oog voor details voorzichtig afwegingen maakt en zorgvuldig de gegevens combineert, maar anderzijds er allerminst voor terugschrikt om tot verstrekkende conclusies te komen. Het boek is van belang als een uitgebreide studie van een verzamelhandschrift omdat de (belangrijkste) samensteller zich zo goed laat identificeren en omdat er opmerkelijke teksten bijeengebracht zijn, maar natuurlijk is het juist Brinkmans verdienste dat hij Jan Phillipsz. Op het spoor gekomen is en het literair-historische belang van verschillende teksten heeft laten zien.' Dieuwke van der Poel in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde (1998)

'Een niet-geïllustreerde dissertatie over een bundel middeleeuwse gedichten verzameld door een Leidse staatssecretaris - het klinkt niet opwindend. Maar voor wie enig gevoel heeft voor het leven in de late Middeleeuwen is dit boek niet echt saai. Het aantal gedichten voor fijnproevers is niet groot, en de bijlagen zal zelfs niet iedere vakidioot volledig doorploegen. Antiforen, responsoriën, rijmbrieven, rijmspreuken, sproken: het is inderdaad niet het deel dat ik met rode oortjes las. Maar de grote inleiding over literatuur in middeleeuws Leiden, met uitweidingen over bijvoorbeeld de kamers van retorica en de drukkerswereld, is zonder meer belangwekkend om een goed idee te krijgen van hoe het er in onze stad enkele eeuwen geleden aan toe ging, zeker waar dat in het laatste hoofdstuk afgezet wordt tegen de literatuurbeoefening in andere Hollandse steden.' P.J.M. de Baar in: Jaarboek Dirk van Eck 1997.