Willem Lodewijk: stadhouder en strateeg (1560-1620-2020)

Graaf Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg is een van degenen die aan de wieg van de Republiek hebben gestaan. In de laatste decennia van de zestiende eeuw wist hij, samen met zijn neef Maurits, het grondgebied van de nieuwe staat veilig te stellen en uit te breiden. Tijdens het Twaalfjarig Bestand, de adempauze in de strijd tegen Spanje van 1609 tot 1621, droeg hij ertoe bij dat tijdens de godsdiensttwisten de contraremonstranten in de Gereformeerde Kerk het pleit wonnen. In zijn eigen gewesten, Fryslân, Stad en Lande (Groningen) en Drenthe, bracht hij als stadhouder rust in de bestuurlijke verhoudingen. Hij stimuleerde er bovendien de calvinisering en was betrokken bij de oprichting van universiteiten in Franeker en Groningen. De herdenking van het 400-ste sterfjaar van Willem Lodewijk (1560-1620) was in 2020 aanleiding om nieuwe perspectieven te ontwikkelen op het leven van deze stadhouder, die de Friezen de bijnaam Us Heit gaven. Deze bundel bevat acht bijdragen over Willem Lodewijks aandeel in de vorming van de Republiek en de geschiedenis van zijn noordelijke gewesten. Daarbij is er aandacht voor het militaire kader waarbinnen Willem Lodewijk functioneerde en voor zijn rol als pater familias in het familienetwerk van de Nassaus. Zijn beeldvorming wordt belicht aan de hand van eigentijds grafisch materiaal en de negentiende- en twintigste-eeuwse pers. Deze bundel resulteert in een herwaardering van een stadhouder die ten onrechte lange tijd in de schaduw van Maurits werd geplaatst.

'[...] De centrale vraag in de Nederlandse bundel over Willem Lodewijk lijkt te zijn welke rol hij speelde tijdens de Opstand: als militair, bestuurder en pater familias, zowel in de praktijk als in visuele voorstellingen. De conclusie is wisselend: hij speelde volgens Anton van der Lem natuurlijk tweede viool achter Maurits. Joop W. Koopmans, co-redacteur van de bundel, stelt dat deze ondergeschikte positie ook werd weerspiegeld in prenten die tijdens Willem Lodewijks leven werden vervaardigd. [...]' - Liesbeth Gevers in BMGN november 2021

'[...] Zoals de redacteurs terecht aangeven zijn de verschillende bijdragen een meer dan verdienstelijke aanzet voor een nieuwe biografie. In de traditie van Uitgeverij Verloren is de bundel bijzonder verzorgd uitgegeven en geïllustreerd met relevante afbeeldingen. Zeker voor de Vlaamse lezer belicht dit boek minder gekende aspecten van de jonge Republiek.' - Walter Smits in Kunsttijdschrift Vlaanderen 2021

Vermeld in: Adel in Nederland dec. 2020, Kleio 2021