Overhangende luifels, uithangborden, uitstallingen op de stoep en sobere interieurs waren ooit typerend voor de winkels in Amsterdam. Aanzicht en interieur van de winkels hebben de afgelopen eeuwen echter grote veranderingen ondergaan. Clé Lesger beschrijft deze in samenhang met ontwikkelingen in de architectuur, technologische innovaties en de opkomst van warenhuizen en andere grootschalige winkelvoorzieningen. Ook de wensen, voorkeuren en koopkracht van het winkelend publiek spelen een belangrijke rol. Daarnaast laat Lesger zien, dat de locaties van de winkels vanouds aansluiten bij patronen van toegankelijkheid in de stad. Die zijn op hun beurt verbonden met de structuur van het stratennetwerk zoals deze tijdens stadsuitbreidingen en andere grote ingrepen in het stedelijk landschap tot stand is gekomen. Pas in de tweede helft van de twintigste eeuw is met de opkomst van moderne winkelcentra in de nieuwste buitenwijken een fundamenteel ander bewinkelingspatroon ontstaan dan dat van de vooroorlogse delen van Amsterdam. De vele afbeeldingen en kaarten in het boek brengen de veranderingen ook fraai in beeld.
Van dit boek verscheen in 2020 een Engelstalige bewerking bij de AUP: Shopping Spaces and the Urban Landscape in Early Modern Amsterdam 1550-1850. ISBN 978 94 6372 062 5
Winnaar van de Professor van Winterprijs 2015! Op 30 oktober 2015 heeft de auteur zijn welverdiende prijs in ontvangst genomen. 'Engelse historici laten zien dat er sprake was van evolutie: de ontwikkeling van het consumentisme was geen fenomeen van de negentiende en twintigste eeuw, maar was al langer gaande. Daarom begint Lesger's vernieuwende studie dan ook in de zestiende eeuw. [...] Vandaag de dag realiseren weinig mensen zich de invloed die het winkellandschap op hun leven heeft. Lesger toont het belang van aandacht voor dit onderwerp. [...] Zowel voor (voormalig) Amsterdammers als voor (frequente of minder frequente) bezoekers van de stad bevat het boek herkenbare details. Een voorbeeld zijn de enthousiasmerende afbeeldingen en beschrijvingen van de interieurs en exterieurs van bakkerijen, kruideniers, de eerste zelfbedieningszaken en bekende winkels, waaronder een foto van de Hema uit de jaren twintig en een Albert Heijn uit de jaren dertig van de vorige eeuw.' Karin Lurvink in: Holland Historisch Tijdschrift 16-12-2015, op www.tijdschriftholland.nl
'Deze vernieuwende synthese van de Amsterdamse sociaal-economisch historicus Clé Lesger is gebaseerd op uitgebreide archiefstudies en de nodige urban system-theorie over de werking van distributiesystemen en het locatiegedrag van winkeliers. De historische ontwikkeling van het complexe winkellandschap van Amsterdam wordt op deze wijze niet alleen verbeeld, maar ook begrijpelijk gemaakt. [...] Ook maakt Lesger enkele belangrijke werkzame principes duidelijk. Hij bespreekt waarom en hoe het winkelaanbod in principe altijd verschraalt met het toenemen van de afstand tot het centrum, hoe zich winkellinten langs de hoofdassen van steden ontwikkelen en waarom er speciale winkelgebieden kunnen ontstaan. [...] Ten slotte maakt Lesger een belangrijk onderscheid tussen aanbieders van dagelijkse voeding (op loopafstand voor de klanten) die sterk door de stad gespreid zijn en aanbieders van duurzame producten, zoals textiel, metaal, hout, leer en dergelijke, die zich veel meer concentreren in bepaalde straten.' Paul M.M. Klep in: Tijdschrift voor Geschiedenis 127 (2014) 4, p. 701-702
'Dit onderzoek kan gelden als een voorbeeld voor andere plaatsen in ons land.' Verschenen op de website van FIEN (Federatie Industrieel Erfgoed) 03-03-2014
'Verspreid over enkele hoofdstukken verkent Lesger de ontwikkeling van het stratennetwerk in een eeuw, de mate van toegankelijkheid die daaruit volgt en het locatiegedrag van winkeliers. Ook krijgt de lezer in elke periode een uitgewerkt straat- en winkelbeeld, ondersteund door vele prenten en schilderijen, soms bevestigd door boedelinventarissen. Functies van stoepen en luifels in de zeventiende eeuw en de ontwikkeling van kunstlicht in de negentiende eeuw krijgen ook volop aandacht. [...] Het winkellandschap van Amsterdam is een prachtig werk geworden.' Eveline van der Hulst op: www.historischhuis.nl/recensiebank 01-02-2014
'Het winkellandschap van Amsterdam is een buitengewoon boeiend boek geworden over een materie die zelden door historici wordt aangepakt. Het boek bevindt zich op het snijvlak van geografie, sociale en economische geschiedenis. Uitstekend geschreven en uitstekend gedocumenteerd. [...] Het boek bevat enkele specatulaire voorbeelden van toegepaste moderne onderzoekstechnieken. Lesger gebruikte computerprogrammatuur van het University College in Londen. [...] Het programma stelt onderzoekers in staat om bijvoorbeeld de winkeldichtheid van straten cartografisch vast te leggen en te extrapoleren. [...] De historische kaarten die Lesger met behulp van dit programma produceerde, zijn fascinerend om te zien.' Kees Zandvliet op: http://www.athenaeum.nl/recensies/cle-lesger-winkellandschap-amsterdam 09-12-2013
'Lesgers geschiedenis van de detailhandel is inhoudelijk veel rijker dan hier valt weer te geven. Prijzenswaardig is ook het overvloedige beeldmateriaal van winkelpuien, luifels, boekhandels, pothuizen, etalagekunst, bakkers en buitenreclame.' Maarten Hell in: Ons Amsterdam 66 (2014) 1, p. 44
'Clé Lesger is een sociaaleconomisch historicus (aan de Universiteit van Amsterdam), maar zijn blik is die van een stads- of een detailhandelsgeograaf. [...] Lesger biedt meer dan alleen locatiepatronen. Wie meer wil weten over de opkomst van het warenhuis, of de geschiedenis van het interieur en exterieur van winkels, kan ook terecht in zijn boek. Het winkellandschap van Amsterdam is een imposant standaardwerk, dat ook nog eens prachtig is uitgegeven.' In: Geografie 23 (2014) 1, p. 45
'Ondanks [...] de recente aandacht voor stads- en stedenbouwgeschiedenis is er tot nu toe weinig historisch onderzoek naar de detailhandel gedaan. In die leemte heeft Lesger voorzien met een boek dat in alle opzichten monumentaal mag heten. [...] Lesger gebruikt onderzoeksmethoden die in het Nederlandse historische stadsonderzoek nog nauwelijks zijn toegepast, kiest die technieken zodanig dat ze werkelijk iets toevoegen en weet ze vervolgens ten volle te benutten. Samen met zijn onwaarschijnlijk goede beheersing en gebruik van het archiefmateriaal heeft dit geleid tot een zeer rijk boek dat - ondanks de kolossale hoeveelheid materiaal die erin verwerkt is - steeds helder en overtuigend blijft, ook ook omdat Lesger als dat nodig is kort uitlegt hoe hij met zijn bronnen omgaat en de lezer op die manier meeneemt in zijn analyses. Met zijn keuze voor de lange termijn doorbreekt Lesger de gebruikelijke hokjesgeest in de historische wetenschappen en komt hij tot werkelijk nieuwe inzichten over constanten en breuken in de evolutie van de ruimtelijke structuur en het winkelpatroon van Amsterdam. Lesger heeft een in veel opzichten voorbeeldig boek geschreven, dat ondanks zijn omvang voortreffelijk leesbaar is. Daarom hoort Het winkellandschap niet alleen bij stadshistorici, maar ook bij stedenbouwkundigen, beleidsmakers en winkelstraatmanagers op het nachtkastje.' Jaap Evert Abrahamse in: OverHolland 16/17, p. 167-168
Voor wie meer wil weten over Amsterdamse winkels: http://www.winkelstories.com/, zie op deze site ook 'Nieuws'
Verder gesignaleerd in: Mededelingen van de Stichting Jacob Campo Weyerman 37 (2014) 1, p. 92
Lees ook het artikel 'Winkelen in de Gouden Eeuw', van Clé Lesger in: Geschiedenis Magazine 50 (2015) 1, p. 49, dat hij baseerde op zijn boek.