De Haarlemse gravenportretten

Wie wel eens een bezoek heeft gebracht aan het stadhuis van Haarlem, zal zich ongetwijfeld de reeks van negentien paneelschilderingen herinneren met de graven en gravinnen die over Holland hebben geregeerd, van Dirk I tot en met Maximiliaan van Habsburg. De panelen hangen al ruim vier eeuwen in het stadhuis. De op zichzelf al indrukwekkende gravenrij is bovendien in een kader vervat: de rij opent met een heraut en wordt afgesloten met de gepersonifieerde Dood. Er is in heel Europa geen vergelijkbare reeks bekend. De reeks is bepalend geweest voor het beeld dat latere generaties zich hebben gevormd van het voorkomen en de uiterlijke verschijningsvorm van de Hollandse graven. Vanaf de late zeventiende eeuw heeft de gravenreeks namelijk als voorbeeld gediend voor tal van gegraveerde gravenportretten. Zelfs wat betreft de twintigste eeuw moet hun invloed op de beeldvorming niet worden onderschat. De onderschriften op de panelen vormen samen een korte kroniek. Deze roept de dynastieke wederwaardigheden van het Hollandse gravengeslacht in herinnering, vanaf het begin tot in de eigen tijd. Hoewel de portretten als zodanig ruime bekendheid genieten, is aan de tekst tot op heden weinig aandacht besteed. Ten onrechte, zo blijkt uit De Haarlemse gravenportretten. De gravenportretten zijn namelijk eerder op te vatten als een geïllustreerde kroniek dan als een van onderschriften voorziene portrettengalerij. In dit boek worden de panelen in hun historische context geplaatst. Beschreven wordt hoe ze er uitzagen toen ze eind vijftiende eeuw ontstonden in het Haarlemse klooster van de karmelieten en welke functie ze destijds vervulden. Alle gravenportretten zijn afgebeeld in het boek, enkele in kleur. Van de Middelnederlandse tekst is een editie gemaakt. Ook de lotgevallen van de panelen door de eeuwen heen worden beschreven: de verschillende manieren waarop men de portretten waardeerde en er gebruik van maakte en de restauraties van beeld en tekst. De verschillende bijdragen in het boek zijn zoveel mogelijk op elkaar afgestemd en tot een doorlopend verhaal bewerkt.