Vrijheid, gelijkheid, broederschap en gezelligheid

De honderden gildebroeders en -zusters die het Zwolse St. Nicolaasgilde telde, verdienden veelal hun brood als uitbater van een winkel. Op basis van het omvangrijke en unieke archief dat bewaard is gebleven, beschrijft Jean Streng met vaardige pen het wel en wee van deze 'gelukkige middelstand'. Aan de hand van de begrippen vrijheid, gelijkheid, broederschap en gezelligheid behandelt Streng de corporatieve waarden van het St. Nicolaasgilde. Het gildebestuur waakte over de geprivilegieerde vrijheid van het gilde. Tegen vreemdelingen en onderkruipers trad men voortvarend op. Gelijke rechten garandeerden gelijke kansen voor alle gildeleden. Broederschap en gezelligheid waarborgden de prettige kanten van het gildebestaan. Met bescheiden middelen hielp men 'vervallen leden' en bevorderde men de onderlinge gezelligheid. Het hoogtepunt vormde de jaarlijkse St. Nicolaasmaaltijd. Om aan de vele taken te voldoen, beschikte het gildebestuur over een doortimmerde organisatie, geregelde financiële middelen en een ijverige gildenrecht. Rond 1800 veranderde de maatschappij echter fundamenteel en voor corporaties was geen plaats meer. Strijdend legde het St. Nicolaasgilde zich uiteindelijk bij zijn opheffing neer.