Uitgangspunt van deze bundel is de vraag of historici en sociologen ten aanzien van trends verschillende onderzoeksvragen stellen en verschillende verklaringen geven. Om deze vraag te beantwoorden worden 'verklaringen in actie' gepresenteerd die betrekking hebben op drie belangrijke thema's op het gebied van de historische sociologie. Het eerste thema is de ontwikkeling van de welstandsverhoudingen. Het tweede thema betreft de collectieve organisatie gericht op welstand en op de institutionele regels volgens welke een bepaalde verdeling van welstand tot stand komt. Het derde thema ligt op het gebied van de ontwikkeling van institutionele regelingen ter bevordering van het collectieve welzijn, zoals een systeem van armenzorg of een efficiënt belastingstelsel. In Op lange termijn komen sociologen, historici en economen van zeven Nederlandse universiteiten aan het woord.

Bevat: Henk Flap, Marco H.D. van Leeuwen, Inleiding; Anton Schuurman, Evolutie en involutie. De ontwikkeling van de materiële cultuur op het Nederlandse platteland in de negentiende eeuw; Wil Arts, Peter van Wijck, De lange-termijndynamiek van de Nederlandse inkomensverdeling; Nico Wilterdink, Lange-termijnontwikkelingen in de Nederlandse vermogensverhoudingen; Henk Flap, Wout Ultee, Voedingsverschillen en ongelijke belastingdruk. Gedachten over trendvragen in antropologie, geschiedwetenschap en sociologie; Annette van den Berg, Determinanten van vakbondslidmaatschap in Nederland, 1900-1990; Siegwart Lindenberg, Revolutie en rationaliteit. Het beperkte nut van aandacht voor het freerider-effect; Marjolein 't Hart, Tussen kapitaal en belastingmonopolie. Interne grenzen aan staatsvorming in Nederland, 1580-1850; Maarten Prak, Goede buren en verre vrienden. De ontwikkeling van onderstand bij armoede in Den Bosch sedert de middeleeuwen; Marco H.D. van Leeuwen, Pre-industriële armenzorg in Europa